Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce-Zdroju zaprasza na 63. Konkurs Palm Wielkanocnych. Nasz konkurs jest jednym z najstarszych konkursów tego typu w Polsce i już w tym roku wraca do swojej tradycyjnej formuły. Czytaj więcej
Archiwum Tagu: Wielkanoc
Krzyżyki z palmy wielkanocnej wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego
Pierwsze dni czerwca przyniosły dobre wieści dla wszystkich depozytariuszy, którzy kultywują tradycję Krzyżyków z palmy wielkanocnej na Opolszczyźnie. Do Powiatowego Centrum Kultury w Strzelcach Opolskich wpłynęło pismo z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z gratulacjami i oficjalnym potwierdzeniem faktu dokonania przez Radę ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego wpisu tej tradycji na Krajową Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. To już dziewiąty wpis z Opolszczyzny i siódmy z powiatu strzeleckiego na tej prestiżowej liście. Czytaj więcej
Wielkanocne procesje konne
Wielkanocne procesje konne są – jako zwyczaj o charakterze agrarnym – dziękczynno-błagalnymi objazdami pól przez rolników. W trakcie procesji gospodarze modlą się o dobre urodzaje, pogodę oraz ochronę plonów. Jest to jeden z elementów grupy zwyczajów, który roboczo nazywamy błogosławieństwem pól. Czytaj więcej
Poniedziałek Wielkanocny – dyngus, śmigus
Jest to jeden z najstarszych i najbardziej popularnych zwyczajów kultywowanych na Śląsku. Zygmunt Gloger sugeruje, że geneza tego zwyczaju musi być bardzo stara, bo znany był zarówno u Słowian, jak i ludów aryjskich w Azji. Wiązał się z obrzędowością związaną ze świętowaniem nadejścia wiosny i świętem agrarnym. Obrzędowe oblewanie czy rozpryskiwanie wody miało za zadanie zakląć wodę, aby służyła ludziom w ich pracy na roli. Kościół, nie mogąc zwalczyć tego zwyczaju, nadał mu nowe znaczenie i związał z najważniejszym świętem roku kalendarzowego i przypisał do drugiego dnia Wielkiej Nocy narzucając mu niemiecką nazwę (w niektórych rejonach przetrwała polska nazwa: lejka, oblewanki, polewanki). Czytaj więcej
Wielkanoc
Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem w tradycji chrześcijańskiej oraz obrzędowości okresu wiosennego. Prasłowianie obchodzi je jako święto zwycięskiej wiosny, ale i święto zmarłych, dlatego wiążą się z nim liczne obrzędy, pozostałe jako refleks dawnych praktyk magicznych. Czytaj więcej
Wielka Sobota – święcenie ognia, wody i potraw
Do naszych czasów przetrwało kilka obrzędów wielkosobotnich. Jednym z nich, jest święcenie ognia, wody i potraw przygotowywanych do spożycia podczas świąt Wielkanocnych. Zwyczaje te, a zwłaszcza kult wody i ognia mają podłoże słowiańskie i przetrwały do naszych czasów dzięki temu, że Kościół (nie mogąc ich zwalczyć) usankcjonował je i włączył do rytualnych obrzędów wielkanocnych. Czytaj więcej
Straże grobowe
Straże grobowe są reliktem dawnych widowisk pasyjnych, które niegdyś odbywały się w świątyniach. Mężczyźni w mundurach strażackich, wojskowych lub innych organizacji paramilitarnych, pełnią na zmianę wartę przy grobie Chrystusa od Wielkiego Piątku po południu do rezurekcji w Wielkanoc. Straże te zwane są najczęściej turkami, grobowcami, krzyżakami, kosynierami, Gwardią Narodową lub strażakami. Czytaj więcej
Wielki Piątek – bogaty w obrzędy i zwyczaje ludowe
W całym cyklu świąt wielkanocnych Wielki Piątek zawsze był dniem najbogatszym w obrzędy i zwyczaje ludowe. Te starodawne wielkopiątkowe praktyki są również przykładem wielowiekowej adaptacji pogańskich obrzędów na użytek praktyki kościelnej. W tym dniu stawiano horoskopy pogodowe. I tak oto, grzmot lub deszcz w Wielki Piątek oznaczał urodzaj, deszcz zapewniał rok suchy, i na odwrót – pogoda wróżyła mokry rok. Dobry urodzaj zwiastowała ponadto poranna rosa na szybach lub na drzwiach. Mróz w nocy wróżył dobre sianokosy, mróz w dzień – obfity zbiór fasoli, a wycie psów – bogate roje pszczelne. Do dziś pozostały nam przysłowia i przepowiednie: „W Wielki Piątek, dobry siewu początek”, „Kiedy w Wielki Piątek rosa, to nasiej gospodarzu dużo prosa. A jeżeli w Wielki Piątek mróz, to proso na górę włóż”, „Jak w Wielki Piątek pada, to będzie suchy rok” i „W Wielki Piątek zrób początek, a w sobotę kończ robotę”. Czytaj więcej
„Śląska Wielkanoc” z udziałem Grzegorza Płonki w TVP1
W Poniedziałek Wielkanocny, 18 kwietnia br. w TVP 1 o godz. 14.00 rozpocznie się emisja programu telewizyjnego pt. „Śląska Wielkanoc”, który poprowadzi Grzegorz Płonka. Artysta wykona też utwór z płyty „Ja Jestem”, nad którą obecnie pracujemy. Czytaj więcej
Wielki Czwartek – chodzenie z klekotkami
W tradycji ludowej Wielki Czwartek zwany był cierniowym. Najpopularniejszym zwyczajem wielkoczwartkowym, praktykowanym dawniej na historycznym Górnym Śląsku, było chodzenie z tzw. klekotkami, klepaczkami, tragaczkami, czy grzechotkami. Były to proste, drewniane kołatki wykonane przez miejscowych stolarzy. Kołatki te używano zamiast dzwonów kościelnych na znak żałoby, zdrady Judasza i początku Męki Chrystusa – począwszy od wieczornej Mszy św. wielkoczwartkowej (po Gloria), aż do południa Wielkiej Soboty. Z klekotkami chłopcy (wyłącznie) chodzili dookoła kościoła trzy razy w ciągu dnia – rano, w południe i na wieczór. Wierzono, iż klekotanie wystraszy zło, które panoszy się ze szczególną siłą przed Wielkanocą. J. Lompa tak o tym zwyczaju pisał: „Na wsiach chłopcy nie mają większy uciechy nad tą, gdy chodzą przed świętami wielkanocnymi z klekotkami”. Czytaj więcej
Niedziela palmowa zwana kwietną bo budziła radość
Jak podaje Zygmunt Gloger w „Encyklopedii Staropolskiej” (str. 128), „Niedziela, poprzedzająca pożądane święta, obudzała radość”. Znany polski badacz odnotował także zwyczaj, „że kto raniej wstał w Kwietną niedzielę, ten budził innych, uderzając śpiących palmą, mówiąc: wierzba bije, nie ja biję. Za tydzień – wielki dzień, za sześć noc – wielka noc”. Czytaj więcej
Kościół pątniczy w Pietrowicach Wielkich
Drewniany kościółek odpustowy pw. Świętego Krzyża usytuowany jest w polu ok. 3 km na północny zachód od Pietrowic Wielkich koło Raciborza, przy drodze do Gródczanek na pograniczu polsko-czeskim. Leży na Szlaku Architektury Drewnianej. Czytaj więcej
Lany poniedziałek
Od dawna w ludowej obrzędowości poniedziałek wielkanocny kontrastował swym charakterem z pierwszym dniem świąt Wielkiej Nocy. Bawiono się głośno, radośnie i odwiedzano się nawzajem. Od dawien dawna był to najgłośniejszy, najradośniejszy i najbardziej mokry dzień w roku, a to za sprawą zwyczaju oblewania dziewczyn i kobiet wodą. Czytaj więcej
Wielkanocne zwyczaje
Wielkanoc jest najważniejszym Świętem w tradycji chrześcijańskiej oraz obrzędowości okresu wiosennego. Święta Wielkiej Nocy, podobnie jak Boże Narodzenie, obfitują w bogactwo zwyczajów ludowych, z których obecnie już tylko część wykazuje żywotność. W wielkanocnej obrzędowości kościelnej odnajdujemy oczywiście relikty pradawnych wiosennych wierzeń Czytaj więcej
Palenie żuru w Wielką Środę
Wielka Środa, zwana także żurową strzodą, jest pierwszym dniem Wielkiego Tygodnia, który posiada swoje własne, częściowo do dziś żywotne zwyczaje ludowe. Na Śląsku są to m.in. palenie żuru i wypędzanie Judasza. W tych ludowych zwyczajach przeplatają się zapisane w pamięci słowiańskie obrzędy wiosenne Czytaj więcej