Profesor Katarzyna Smyk, badaczka, Przewodnicząca Rady ds. Dziedzictwa Niematerialnego przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego spotkała się we wtorek, 17 maja 2022 r. z mieszkańcami Olszowej, Zalesia Śląskiego, Zimnej Wódki i Klucza, aby wspólnie wypracować narzędzia do badań etnograficznych oraz identyfikacji realnych zagrożeń dla tradycji układania dywanów kwietnych układanych na procesje Bożego Ciała w czterech miejscowościach pod Górą Świętej Anny. Narzędzia te, arkusze obserwacji, pani Profesor omówi następnie z zespołem badaczy, którzy podczas Bożego Ciała będą rozmawiać z depozytariuszami. Czytaj więcej
Archiwum Tagu: dziedzictwo niematerialne
Hala Jaworowa – jeszcze nie utracone dziedzictwo
Największa Hala Beskidu Śląskiego na naszych oczach zostanie bezpowrotnie zniszczona. Człowiek dopełnia swojego niszczycielskiego aktu dewastując nie tylko przyrodę, krajobraz, ale także dziedzictwo niematerialne górali beskidzkich.
Wybitna polska pisarka Zofia Kossak-Szatkowska, którą los związał z Beskidem Śląskim w książce „Nieznany kraj” opisując Beskidy pisała: Czytaj więcej
Róża Willim z Rozmierzy – tradycja to jej drugie imię
Pani Róża kocha róże i inne kwiaty, bo jak twierdzi „imię zobowiązuje ją do tej kwietnej miłości”. Potrafi wyrecytować wszystkie kwiaty związane z Matką Bożą. Zajmuje się zielarstwem i ziołolecznictwem, które wyniosła z rodzinnego domu. Jest sołtysem podstrzeleckiej Rozmierzy, w której przyszła na świat 20 sierpnia 1951 r. w rodzinie państwa Mrozów. Od urodzenia związana jest ze swoją miejscowością i lokalnymi tradycjami. Czytaj więcej
Pierwsze koty za płoty – fotorelacja z warsztatów „Mistrz Tradycji”
„Moja pierwsza w życiu wydmuszka” – wykrzyczała z zachwytu Katarzyna Latocha, po tym jak samodzielnie udało jej się usunąć przy pomocy strzykawki z igłą płynną zawartość jajka. Po szkoleniu robienia wydmuszek z kurzych jaj uczniowie Teresy Soboty z Olszowej próbowali swoich sił na zabarwionych wcześniej wydmuszkach. Niektórzy po raz pierwszy w życiu trzymali nożyk i kruchą skorupkę kurzego jaja. Po okiem mistrzyni próbowali zrobić pierwsze wzory kwietne. Tak zaczęła się ich przygoda z kroszonką, która potrwa do 15 grudnia 2022 r., kiedy to zaprezentują publicznie swoje dzieła. Wówczas też obejrzymy film dokumentalny autorstwa Sławomira Mielnika. Czytaj więcej
Krucha sztuka, czyli miłość do piękna
Kroszonkarstwo wymaga cierpliwości, delikatności, opanowania i zdolności manualnych. Ale, aby z kruchej skorupki powstało dzieło sztuki, twórca musi mieć również tę pewność siebie, że to, co robi jest piękne. A czy jest coś piękniejszego niż kwiat? Ulotne piękno, które od wieków chciano zatrzymać, utrwalić, przenieść na kruchą skorupkę życiodajnego jaja – odwiecznego symbolu życia i odrodzenia. Nie dziwi więc, że to właśnie kwiaty stały się ulubionym motywem opolskich kroszonkarek. Czytaj więcej
Teresa Kudyba – Kroszonka & Pisanka, czyli opolskie jaja
„Opolska Kroszonka” stała się w ostatnich latach tak silną marką, że jej wpisanie na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości prowadzoną w oparciu o konwencję UNESCO nie powinno być problemem. Wniosek w imieniu państwa Polskiego składa Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ale aby ten wniosek powstał, to w regionie i kraju trzeba o to zadbać. Ktoś z urzędu czy ktoś ze środowiska twórców? Oto jest wyzwanie… Czytaj więcej
Maibaum
Specyficznym rodzajem chodzenia z gaikiem, jest kultywowany do dziś w okolicach Strzelec Opolskich tzw. Maibaum, czyli zwyczaj stawiania na koniec kwietnia lub 1 maja (lub w pierwszą niedzielę maja) na placu wiejskim maja, czyli drzewka świerkowego (sosna, jodła) przybranego wstążkami. W Kadłubie (gm. Strzelce Opolskie) panowie przystroili i postawili „moika” w sobotę 30 kwietnia. Co prawda nie było imprezy, ale drzewko majowe ” moik” (jak go nazywają miejscowi) jest imponujące. Czytaj więcej
Ostatnie wolne miejsca na warsztaty kroszonkarskie Teresy Soboty!
To ostatni moment, aby zapisać się na warsztaty kroszonkarskie do Mistrza Tradycji – Teresy Soboty z Olszowej (gmina Ujazd). Nabór uczniów trwa do soboty 30 kwietnia br. włącznie! Warsztaty będą trwały od maja do 15 grudnia 2022 roku. Zajęcia będą odbywały się w soboty (od godz. 10.00) w domu pani Teresy Soboty przy ul. Wiejskiej 13 w Olszowej. Na ostatnich zajęciach w dniu 15 grudnia 2022 r. planowana jest konferencja prasowa i pokaz prac uczniów. Regulamin rekrutacji znajduje się tutaj Czytaj więcej
25 kwietnia – zapomniana obrzędowość w dniu św. Marka
Dnia 25 kwietnia obchodzimy dzień św. Marka, apostoła i ewangelisty umęczonego ok. 68 r. Dzień ten jeszcze po 1945 r. był uroczyście obchodzony na historycznym Górnym Śląsku. Istniało przekonanie, że w tym dniu nie wolno pracować w polu, gdyż wierzono, że „św. Marek może wszystko zniszczyć”. Czytaj więcej
Teresa Sobota i cudowna moc jajka
Okres świąt wielkanocnych to idealna okazja do praktykowania trudnej sztuki kroszonkarstwa. Mistrzyni Tradycji Teresa Sobota z Olszowej nie próżnowała i jeszcze przed oficjalnym rozpoczęciem warsztatów szkoleniowych (rozpoczynają się w maju br.), wzięła pod swoje skrzydła dwie dziewczynki – 8 letnią Natalię i 10-letnią Klaudię. Zajęcia nie były wykładem, lecz zabawą pobudzającą do kreatywności. Teresa Sobota ma tę umiejętność, potrafi zainteresować, a jajko… cóż ma cudowną moc przyciągania. Czytaj więcej
Wielkanocne procesje konne
Wielkanocne procesje konne są – jako zwyczaj o charakterze agrarnym – dziękczynno-błagalnymi objazdami pól przez rolników. W trakcie procesji gospodarze modlą się o dobre urodzaje, pogodę oraz ochronę plonów. Jest to jeden z elementów grupy zwyczajów, który roboczo nazywamy błogosławieństwem pól. Czytaj więcej
Poniedziałek Wielkanocny – dyngus, śmigus
Jest to jeden z najstarszych i najbardziej popularnych zwyczajów kultywowanych na Śląsku. Zygmunt Gloger sugeruje, że geneza tego zwyczaju musi być bardzo stara, bo znany był zarówno u Słowian, jak i ludów aryjskich w Azji. Wiązał się z obrzędowością związaną ze świętowaniem nadejścia wiosny i świętem agrarnym. Obrzędowe oblewanie czy rozpryskiwanie wody miało za zadanie zakląć wodę, aby służyła ludziom w ich pracy na roli. Kościół, nie mogąc zwalczyć tego zwyczaju, nadał mu nowe znaczenie i związał z najważniejszym świętem roku kalendarzowego i przypisał do drugiego dnia Wielkiej Nocy narzucając mu niemiecką nazwę (w niektórych rejonach przetrwała polska nazwa: lejka, oblewanki, polewanki). Czytaj więcej
Wielkanoc
Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem w tradycji chrześcijańskiej oraz obrzędowości okresu wiosennego. Prasłowianie obchodzi je jako święto zwycięskiej wiosny, ale i święto zmarłych, dlatego wiążą się z nim liczne obrzędy, pozostałe jako refleks dawnych praktyk magicznych. Czytaj więcej
Wielka Sobota – święcenie ognia, wody i potraw
Do naszych czasów przetrwało kilka obrzędów wielkosobotnich. Jednym z nich, jest święcenie ognia, wody i potraw przygotowywanych do spożycia podczas świąt Wielkanocnych. Zwyczaje te, a zwłaszcza kult wody i ognia mają podłoże słowiańskie i przetrwały do naszych czasów dzięki temu, że Kościół (nie mogąc ich zwalczyć) usankcjonował je i włączył do rytualnych obrzędów wielkanocnych. Czytaj więcej
Straże grobowe
Straże grobowe są reliktem dawnych widowisk pasyjnych, które niegdyś odbywały się w świątyniach. Mężczyźni w mundurach strażackich, wojskowych lub innych organizacji paramilitarnych, pełnią na zmianę wartę przy grobie Chrystusa od Wielkiego Piątku po południu do rezurekcji w Wielkanoc. Straże te zwane są najczęściej turkami, grobowcami, krzyżakami, kosynierami, Gwardią Narodową lub strażakami. Czytaj więcej