Archiwum Tagu: dziedzictwo niematerialne

Jajko w praktykach magicznych

Jajko jest uniwersalnym symbolem życia. W magii, w ludowych zwyczajach jako zwykle wyrażało skoncentrowaną energie życia. Spotykane często na grobach – miały zapewnić zmarłym żywotność. Jaja – zarówno ozdobione, jak i te nie ozdobione, kurze, z gliny, z wapnienia itd. w okresie wczesnego średniowiecza miały przeróżne zastosowanie w praktykach magicznych.

Z Katalogu magii Rudolfa z Rud Raciborskich (cystersa) powstałego w XIII w., wiemy, że jajek używano na Śląsku w zabiegach magicznych. Przykładowo matka do pierwszej kąpieli dziecka wkładała jajko, które ojcu dawała następnie do zjedzenia. Matki też niosąc dziecko z kościoła do domu rozdeptywały na progu domu jajko pod miotłą. Rudolf pisał o zastosowaniu jajek w magii leczniczej i w praktykach apotropeicznych, które polegały na zakopywaniu jajka pod progiem domu jako środka chroniącego domostwo i domowników przed burzą. Jajko miało też zastosowanie w praktykach miłosno-seksualnych. Czytaj więcej →

Zdobienie jaj

Zwyczaj ozdabiania jajka, będącego w wielu kulturach symbolem odradzającego się życia, znany jest od dawna z Chin, Persji czy Egiptu. Zdobienie jaj praktykowano we wszystkich znanych cywilizacjach. Jajko od niepamiętnych czasów symbolizowało początek życia. Motyw ten jest powszechnie obecny w znanych naukowcom mitach kosmologicznych. Najstarsze pisanki pochodzą z terenów sumeryjskiej Mezopotamii. W starożytnym Egipcie jajko było oznaką boga słońca Pta. W starożytnej Grecji jajko było atrybutem Afrodyty. Indyjska filozofia wyjaśnia, iż jako Bramhenda zawiera w sobie zaród wszelkiego stworzenia, które wyszło z nicestwa. Jajka malowano w cesarstwie rzymskim, o czym pisali m.in. Owidiusz, Pliniusz Młodszy i Juwenalis. Zwyczaj zdobienia jaj znany był również wśród plemion germańskich i według ich mitologii jaja znosił zając – zwierzę poświęcone bogini Osterze. Zwyczaj zdobienia  jaj był także praktykowany przez Słowian. Najstarsze znalezione w Polsce pisanki pochodzą z X wieku, wykopano je podczas archeologicznych prowadzonych na Ostrówku w Opolu. Czytaj więcej →

Wysiewanie serc i krzyży na polach w okolicy Strzelec Opolskich

Zwyczaj zwany jest przez miejscowych rolników Krzyżami dla Ponboczka lub zbożowymi krzyżami. Tradycję wysiewania serc i krzyży na polach kultywuje przynajmniej 18 rolników z okolic Strzelec Opolskich. Podczas jesiennych lub wiosennych zasiewów zbóż rolnicy rysują patykiem na ziemi symbol krzyża lub serca zakończonego krzyżem. W wyżłobione miejsce sieją zboże – najczęściej jęczmień, lub żyto. Zwyczaj ten ma związek z głęboką wiara katolicką rolników i ma chronić uprawę przed zniszczeniem i zapewnić obfity plon. Czytaj więcej →

Grzegorz Płonka – utalentowany muzyk i wielbiciel historii Śląska

Jest znanym i cenionym muzykiem, wokalistą, muzykologiem, publicystą, społecznikiem i popularyzatorem śląskiej kultury. Jest duchowym spadkobiercą spuścizny profesora Adolfa Dygacza i próbuje – przy użyciu różnych form muzycznych – rozbudzić w młodym pokoleniu miłość do muzyki śląskiej. Znany jest z nowoczesnych i odważnych aranżacji i interpretacji tradycyjnych śląskich pieśni. Od kilku lat współpracuje z Fundacją „Dla Dziedzictwa” m.in. krzewiąc śląską muzykę ludową. Czytaj więcej →

Pieśń „Boże coś Polskę” nazywana jest Marsylianką 1863 r.

Ulubioną pieśnią powstańców 1863 r. była pieśń „Boże coś Polskę”. W tym roku mija 197. rocznica jej opublikowania. Słowa i muzykę do pieśni napisał Jan Nepomucen Piotr Kraszewski. Wyrosła ona z hymnu Alojzego Felińskiego napisanego na cześć cara i króla Królestwa Polskiego (Kongresowego) „Boże, zachowaj Króla” z 1816 r. (od 1818 r. pod nazwą „Pieśń narodowa za pomyślność króla” – powstałej na zamówienie wielkiego księcia Konstantego i adresowane do cara Aleksandra I – i angielskiego hymnu „God save the King”. Czytaj więcej →

Boreckie krzyżoki z bramą wielkanocną na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego!

Ten unikatowy na Opolszczyźnie zwyczaj został wpisany na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Kolejnym krokiem będą starania o wpis zwyczaju na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości, Czytaj więcej →

Wodzenie niedźwiedzia w Opolu-Bierkowicach

Ekipa niedźwiedzia rusza spod OSP Bierkowice

Zwyczaj wodzenia niedźwiedzia ma długą tradycję. Prawdopodobnie jego genezy należy szukać w słowiańskiej kulturze duchowej i wierzeniach. W Opolu, w nowych granicach administracyjnych od 2017 r.) zwyczaj ten kultywowany jest w 14 dzielnicach miasta. Najczęściej depozytariuszami tej tradycji są jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. W sobotę 26 stycznia „niedźwiedzia” wodzono w Opolu-Bierkowicach.

Czytaj więcej →

„Pieśni opolskiej ziemi” wyjątkowy koncert Grzegorza Płonki w Opolu!

W niedzielę, 20 maja 2018 r., w ramach Dni Opola, serdecznie zapraszamy do legendarnego studia „M” w Radio Opole na wyjątkowy koncert „Pieśni opolskiej ziemi” w wykonaniu kwartetu „Grzegorz Płonka Trio”. W repertuarze barda śląskiego usłyszymy regionalne pieśni opolskie i powstańcze ze zbiorów A. Dygacza i J. Rogera wykonane piękną gwarą opolską! Słowo wstępu wygłosi językoznawca dr Krzysztof Kleszcz, wicedyrektor PIN-Instytutu Śląskiego w Opolu. Śpiewniki będą do odbioru w Miejskiej Informacji Turystycznej i w Archiwum Państwowym w Opolu, a także w Radio Opole przed koncertem. Czytaj więcej →

Hymn Rodła

To pieśń tzw. Polactwa Walczącego, śpiewana na uroczystościach i zjazdach Związku Polaków w Niemczech. Autorem słów jest Franciszek Jujka (pod pseudonimem „Lech Malbor”), a melodię ułożyła J. Kaczmarkowa. Po raz pierwszy Hymn Rodła wykonano 6 marca 1938 r. podczas Kongresu Polaków w Niemczech.

 

  Czytaj więcej →

Święto Przemienienia Pańskiego

Przemienienie Panskie_obrazPrzemienienie Pańskie, czyli Transfiguracja jest jednym z ważniejszych świąt obchodzonych przez katolików. Na Wschodzie znane było już w VI w. i rangą dorównywało katolickiej Uroczystości Chrystusa Króla. W Kościele zachodnim wprowadził je papież Kalikst III, jako podziękowanie Bogu za odniesione zwycięstwo chrześcijan pod Belgradem 6 sierpnia 1456 r. Czytaj więcej →

759. rocznica prawykonania hymnu Gaude Mater Polonia

gaude_mater_polonia8 maja 1254 r. w Krakowie na uroczystości z okazji kanonizacji biskupa Stanisława ze Szczepanowa po raz pierwszy wykonano hymn Gaude Mater Polonia (Ciesz się, Matko Polsko) jako część nieszporną rymowanego oficjum Historia glorisissimi Stanislai. Autorem hymnu jest Wincenty z Kielczy (Śląsk Opolski). Czytaj więcej →

Dzień św. Jerzego – zapomniana tradycja śląska

Malujowice_sw JerzyZwyczaj ludowy upamiętniający śmierć św. Jerzego (został ścięty 23 kwietnia 303 r. w pod murami miejskimi Nikomedii) praktykowany był jeszcze na początku XX w. przez ludność na Śląsku. Dziś już zupełnie zanikł. A szkoda, bo dziedzictwo niematerialne stanowi ważną część naszej tożsamości. Czytaj więcej →