Urodziła ośmioro dzieci, z których w okresie okupacji niemieckiej aż sześcioro należało do ZWZ/AK, a pięcioro zostało aresztowanych i osadzonych w niemieckich obozach. Była opiekunką i siłą rodziny. Nauczyła dzieci miłości do Ojczyzny na własnym przykładzie. Czytaj więcej
Archiwum Kategorii: Historia
Wasylewski: „Od roku 1845 zabroniono gazetom w Niemczech wspominać, że Śląskowi Górnemu grozi głód”
Dwukrotnie, pierwszy raz, gdy się jeszcze nikomu nie śniło, bo w r. 1790, drugi raz wyprzedzając poczynania innych dzielnic, stanęła na Śląsku kolebka polskiej prasy ludowej. Pierwsza próba doszła nas w strzępku jeszcze mniejszym, niż najstarsze inkunabuły z początków drukarstwa polskiego. Bo tylko „kartka druga za miesiąca lutego” z czasopisma pt. „Gazety Śląskie dla ludu pospolitego” z r. 1790. „Miejsce druku niepodane – pisze odkrywca tego klejnotu, K. Dobrowolski w swych (wyśmienicie wyczerpujących) „uwagach wstępnych o piśmiennictwie polskim na Śląsku” – lecz germanizmy i waluta wskazują na Śląsk niemiecki. Pismo to zawierało rady gospodarcze, dotyczące obory, chowu bydła, leczenia zarazy bydlęcej, z kolei wskazówki lekarskie (sposób na sparzenie, uwagi o epidemiach) nadto ostrzeżenia przed gusłami i zabobonami”. Nowsze badania wykazały, że pismo wychodziło we Wrocławiu. Czytaj więcej
Eliza Orzeszkowa (1841-1910) – wybitna pozytywistka, emancypantka
Była wybitną, niezwykle pracowitą polską pisarką, która swój talent literacki wykorzystywała do pozytywistycznej pracy u podstaw. W 1905 r. rywalizowała z Henrykiem Sienkiewiczem do literackiej Nagrody Nobla. Kochała przyrodę i z pasją opracowywała zielniki. Była niezwykle zaangażowaną działaczką społeczną. Czytaj więcej
Anna Henryka Pustowójtówna – bohaterka powstania styczniowego, sanitariuszka podczas wojny francusko-pruskiej
Fascynująca, odważna kobieta, której biografia, to gotowy scenariusz na super produkcję hollywoodzką. Pustowójtówna pseudonim „Michał Smok” była niezwykłą kobietą, która nie tylko wzięła czynny udział w bitwach, ale także została adiutantem dyktatora powstania styczniowego Mariana Langiewicza (1827-1887).
Urodziła się w rosyjsko-polskiej rodzinie jako córka polskiej szlachcianki Marianny z Kossakowskich i rosyjskiego oficera Trofima Pawłowicza Pustowojtowa. Anna uważała się za Polkę, ale jej brat – kapitan w armii rosyjskiej – słynął z wyjątkowo nadgorliwego prześladowania Polaków. Czytaj więcej
Maria Cunitz (1610 -1664) – śląska Pallas, wybitna astronomka
Była najbardziej znaną kobietą – naukowcem od czasów Hypatii z Aleksandrii, wybitnej starożytnej astronomki i matematyczki. Współcześni zwali ją „Śląską Ateną Pallas” lub „Drugą Hypatią”. Johann Caspar Eberti w 1727 r. w swojej książce o sławnych kobietach na Śląsku napisał: „Cunicia (Maria) albo Cunitzin, córka sławnego pana Henryka Cunitiego, […]. Uczona niewiasta, błyszcząca zarazem jak królowa pośród śląskich niewiast, mówiła siedmioma językami: niemieckim, włoskim, francuskim, polskim, łaciną, greką i hebrajskim, była doświadczona w muzyce i potrafiła sporządzić piękny obraz. Przy tym była bardzo zajęta astrologią […]; rozważania astronomiczne były jej największą przyjemnością”. Dziś mówi się o niej „Kopernik w spódnicy”. Czytaj więcej
Witelon – pierwszy w dziejach Śląska uczony, który wywarł ogromny wpływ na rozwój nauk eksperymentalnych i stosowanych
Był jednym z najwybitniejszych polskich naukowców XIII wieku. Twórcą podstaw psychologii spostrzegania i pierwszym polskim uczonym znanym w największych ośrodkach naukowych ówczesnej Europy. Zajmował się fizyką, matematyką, filozofią i optyką. Był pierwszym znanym uczonym, piszącym o sobie „in nostra terra, scilicet Polonia” – czyli z naszej ziemi, to znaczy Polski. Od 2003 r. jego imię nosi Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Legnicy. Uczony jest również bohaterem powieści łódzkiego prozaika Witolda Jabłońskiego Gwiazda Wenus Gwiazda Lucyfer (2003-2007). Czytaj więcej
Wanda Rutkiewicz (1943-1992) – wybitna himalaistka
Żyła tak jak chciała. Nigdy nie odpuszczała. Jako trzecia kobieta na świecie i pierwsza Polka weszła na Mount Everest, najwyższy szczyt Ziemi. Była też pierwszą kobietą na świecie, która zdobyła K2. Zdobyła osiem z 14 ośmiotysięczników. Zginęła w Himalajach podczas zdobywania 9 ośmiotysięcznika. 25 maja, tuż przed Dniem Matki o jej zaginięciu i śmierci dowiedziała się jej matka. Do końca życia na nią czekała… Wanda Rutkiewicz w wywiadach mówiła o sobie: „jeśli igram ze śmiercią, widocznie tego potrzebuję. Kocham przyrodę i ryzyko, one są częścią mojego życia”. Czytaj więcej
Wasylewski: Rząd Księstwa Warszawskiego nie spuszczał z oka Śląska
(…) Jeszcze wspomnieć wypada o roli pogranicza śląskiego w r. 1809, czasu wojny polsko-austriackiej. W twierdzach nadodrzańskich pozostały jeszcze garnizony francusko-polskie, które mogły zaważyć na rozpoczynającej się kampanii Austrii z Francją i jej sprzymierzeńcami. Austriacy usiłowali uzyskać wówczas zbrojną pomoc Prus za cenę ziem polskich c. k. orężem zdobyć się mających albo drogą prowokacji. Oczekiwano, aby chociaż mały oddział polski przeszedł granicę Śląska z bronią w ręku, wówczas gen. Götzen mógłby wkroczyć do Księstwa w obronie zgwałconej neutralności. Rachuby zawiodły, gdy Austriacy wzięli porządnie w skórę. W twierdzy Zygmuntowskiego Głogowa ułani nasi stali załogą jeszcze w r. 1811. Czytaj więcej
Pomnik „Bojownikom o polskość Śląska Opolskiego” w Opolu
Pomnik autorstwa Jana Borowczaka budzi kontrowersje. Potocznie określany jest przez mieszkańców Opola mianem „baby na byku” i oceniany jako „za duży”, „nie udany” i niewiele osób potrafi powiedzieć „o co w nim chodzi” i „po co ta baba siedzi na tym byku?”. Pomnik określany jest jako „Opolska Nike”. Przedstawia on mityczną boginię Nike z rozpostartymi skrzydłami (symbolizującą zwycięstwo i wolność), stojącą na turze. Czytaj więcej
Ekspozycja NBP w Muzeum Czynu Powstańczego na Górze Świętej Anny
Oddział Okręgowy NBP w Opolu przygotował ekspozycję w Muzeum Czynu Powstańczego na Górze Świętej Anny z okazji emisji monet „100. rocznica III Powstania Śląskiego”. 2 maja wystawę obejrzał m.in. Prezydent RP Andrzej Duda. Na wystawie zaprezentowano nie tylko monety upamiętniające setną rocznicę III powstania śląskiego, ale także monety z serii „Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości”, wśród których jest moneta poświęcona Wojciechowi Korfantemu – jednemu z bohaterów Śląska. Czytaj więcej
Anna księżna opolska (~ 1348 – 1378) – kobiecość uwieczniona w kamieniu
Anna była tą pośród księżniczek opolskich, której znamy wygląd. Jej wizerunek zachował się na tumbie, czyli głównej części gotyckiego grobowca przedstawiającej postać zmarłej, znajdującej się w kaplicy św. Anny tzw. Piastowskiej w kościele OO. Franciszkanów w Opolu.
Była żoną księcia opolskiego Bolesława III (ok. 1337 – 1382) i matką pięciorga dzieci: synów Jana Kropidło, Bolesława IV, Henryka, Bernarda i córki Anny. Zmarła w Opolu w 1378 r. Mąż przeżył ją o cztery lata, zmarł 21 września 1382 r. Oboje pochowani zostali w kaplicy św. Anny w kościele OO. Franciszkanów w Opolu, która pełniła już funkcję nekropolii Piastów Opolskich. W 2 połowie XIV wieku nieznany z imienia artysta wyczarował z kamienia ich przepiękny sarkofag, który do dziś możemy podziwiać. Inspiracją do jego powstania był zapewne powstały między 1300 a 1320 r. sarkofag księcia śląskiego Henryka IV Prawego (Probusa), wybitne dzieło sztuki, które wówczas stało się wzorem do naśladowania dla innych książąt śląskich. Czytaj więcej
Lutosława Malczewska (1914-2004) – nestorka opolskiego rodu dziennikarskiego
Urodziła się 24 października 1914 r. we Wrocławiu. Była córką wybitnego działacza polskiego Kazimierza Malczewskiego, pierwszego Prezesa Dzielnicy Śląskiej Związku Polaków w Niemczech. Uczyła się w polskim gimnazjum w Raciborzu, a następnie w Opolu. Od najmłodszych lat należała do polskiej organizacji „Sokół” w Raciborzu, chóru „Harmonia” i do amatorskiego zespołu dramatycznego działającego w „Strzesze” w Raciborzu. W 1932 r. wraz z rodziną przeniosła się do Opola, gdzie działała w harcerstwie i chórze „Lutnia”. W 1932 r. wstąpiła do Związku Polaków w Niemczech. Pomagała ojcu w prowadzeniu polskiej księgarni „Lektor” w Opolu – jedynej wówczas na Śląsku Opolskim, która przetrwała do 1937 r. Czytaj więcej
Janina Lewandowska (1908-1940) – pilotka zamordowana w Katyniu
Mimo sprzeciwu ojca generała Józefa Dowbor-Muśnickiego, została pilotem, chciał marzyła o karierze śpiewaczki operowej. Była pierwszą kobietą w Europie, która w 1930 r. skoczyła na spadochronie z wysokości 5 tys. m. Śmierć też ją wyróżniła – była jedyną kobietą zamordowaną przez Rosjan w Katyniu. Czytaj więcej
Józef Antoni Franciszek Elsner – 167. rocznica śmierci wybitnego kompozytora, dyrygenta i pedagoga
Józef Antoni Franciszek Elsner (Joseph Anton Franz Elsner) na świat przyszedł 1 czerwca 1769 r. w Grodkowie, w kamienicy przy Löwenstraße obok wieży Löwen Thor (obecnie ul. Elsnera). Zmarł 18 kwietnia 1854 w Elsnerowie pod Warszawą. W tym roku obchodzimy 167. rocznicę śmierci kompozytora, nauczyciel sławnych polskich muzyków Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego oraz Fryderyka Chopina, który dedykował mu swoją Sonatę c-moll op. 4 na fortepian.
Był wybitnym kompozytorem, pedagogiem, działaczem społecznym, organizatorem kultury muzycznej i teoretykiem muzyki. Przez kolejne pokolenia kojarzony był niemal wyłącznie z postacią Fryderyka Chopina. Tymczasem jest on postacią bardzo ważną zarówno dla kultury polskiej jak i niemieckiej. Czytaj więcej
Maria Göppert-Mayer – noblistka z Katowic
Maria Göppert-Mayer (1906-1972), to laureatka Nagrody Nobla z fizyki za odkrycia dotyczące struktury powłok nuklearnych. Była drugą kobietą na świecie, po Polce Marii Skłodowskiej-Curie wyróżnioną Nagrodą Nobla z fizyki. Pochodziła z zasłużonej dla Śląska rodziny uczonych. Ojciec, lekarz i profesor pediatrii Friedrich Göppert, przyczynił się do zwalczenia epidemii zapalenia opon mózgowych w Katowicach w 1905 r. i odkrył nowatorską metodę walki z tą chorobą, jej dziadkiem był profesor prawa Heinrich Robert Göppert (1838–1882), a pradziadkiem profesor botaniki Heinrich Göppert, twórca Muzeum Botanicznego we Wrocławiu. Czytaj więcej