Archiwum Kategorii: Dziedzictwo

Wielki uczony „in nostra terra, scilicet Polonia”

Około 1230 r. na Dolnym Śląsku na świat przyszedł Witelon (Witelo), twórca podstaw psychologii spostrzegania i pierwszy polski uczony znany w największych ośrodkach naukowych Europy. Był pierwszym znanym uczonym, piszącym o sobie „in nostra terra, scilicet Polonia” – „z naszej ziemi, to znaczy Polski”. Czytaj więcej →

Lany poniedziałek

Od dawna w ludowej obrzędowości poniedziałek wielkanocny kontrastował swym charakterem z pierwszym dniem świąt Wielkiej Nocy. Bawiono się głośno, radośnie i odwiedzano się nawzajem. Od dawien dawna był to najgłośniejszy, najradośniejszy i najbardziej mokry dzień w roku, a to za sprawą zwyczaju oblewania dziewczyn i kobiet wodą. Czytaj więcej →

Wielkanocne zwyczaje

Wielkanoc jest najważniejszym Świętem w tradycji chrześcijańskiej oraz obrzędowości okresu wiosennego. Święta Wielkiej Nocy, podobnie jak Boże Narodzenie, obfitują w bogactwo zwyczajów ludowych, z których obecnie już tylko część wykazuje żywotność. W wielkanocnej obrzędowości kościelnej odnajdujemy oczywiście relikty pradawnych wiosennych wierzeń Czytaj więcej →

Święcenie ognia, wody i potraw w Wielką Sobotę

Do naszych czasów przetrwało kilka obrzędów wielkosobotnich. Jednym z nich, jest święcenie ognia, wody i potraw przygotowywanych do spożycia podczas świąt Wielkanocnych. Zwyczaje te, a zwłaszcza kult wody i ognia mają podłoże słowiańskie i przetrwały do naszych czasów dzięki temu, że Kościół (nie mogąc ich zwalczyć) usankcjonował je Czytaj więcej →

Wielkopiątkowa obrzędowość

W całym cyklu świąt wielkanocnych Wielki Piątek zawsze był dniem najbogatszym w obrzędy i zwyczaje ludowe, co wiązało się oczywiście z obrzędowością kościelną, spośród których najważniejsze jest oczywiście odwiedzanie grobu Chrystusa. Starodawne wielkopiątkowe praktyki są również przykładem wielowiekowej adaptacji pogańskich obrzędów na użytek praktyki kościelnej. Czytaj więcej →

Chodzenie z klekotkami w Wielki Czwartek

Najpopularniejszym zwyczajem wielkoczwartkowym, praktykowanym dawniej na historycznym Górnym Śląsku, było chodzenie z tzw. klekotkami, klepaczkami, czy grzechotkami. Były to proste, drewniane kołatki wykonane przez miejscowych stolarzy. Kołatki te używano zamiast dzwonów kościelnych na znak żałoby, zdrady Judasza i początku Męki Chrystusa Czytaj więcej →

Palenie żuru w Wielką Środę

Wielka Środa, zwana także żurową strzodą, jest pierwszym dniem Wielkiego Tygodnia, który posiada swoje własne, częściowo do dziś żywotne zwyczaje ludowe. Na Śląsku są to m.in. palenie żuru i wypędzanie Judasza. W tych ludowych zwyczajach przeplatają się zapisane w pamięci słowiańskie obrzędy wiosenne Czytaj więcej →

Wielki Tydzień

W liturgii kościelnej Wielki Tydzień nazywa się czasem Męki Pańskiej. W tradycji ludowej każdy dzień Wielkiego Tygodnia miał swoje znaczenie, swą własną obrzędowość i przesądy, które współcześnie prawie nie są już spotykane. Poniedziałek, wtorek i środa Wielkiego Tygodnia są dniami w sposób szczególny poświęconymi pojednaniu. Czytaj więcej →

Most w Ozimku – unikat na skalę światową

Ozimek to miasto położone nad Małą Panwią, które swój rozwój zawdzięcza decyzji króla Prus Fryderyka II Wielkiego wydanej 1 marca 1753 r., a dotyczącej budowy huty – jednej z pierwszych i największych w tej części historycznego Górnego Śląska. W latach 1825 – 1827 w Pruskiej Królewskiej Hucie „Malapanew” w Ozimku Czytaj więcej →