Strój rozbarsko-bytomski noszono we wschodniej, uprzemysłowionej części historycznego Górnego Śląska. Jego nazwa pochodzi od wsi Rozbark – od 1927 r. dzielnicy Bytomia. W wielu przypadkach noszeniem miejscowego stroju manifestowano przynależność do narodowości polskiej. Czytaj więcej
Archiwum Kategorii: Niematerialne
Dzień świętego Rocha
Dzień świętego Rocha przypadający na 16 sierpnia, był od wieków jednym z najważniejszych świąt uroczyście obchodzonych przez rolniczą ludność Śląska Opolskiego. W tym dniu rolnicy powstrzymywali się od pracy w polu. Tradycyjnie organizowano pielgrzymki do kościołów i kaplic pod wezwaniem tego świętego Czytaj więcej
Matki Boskiej Zielnej
Święto kościelne Wniebowzięcia NMP przypadające na dzień 15 sierpnia, zwane jest w tradycji ludowej dniem Matki Boskiej Zielnej. W tym dniu od wieków mieszkańcy Śląska święcili w kościołach zioła, kwiaty, zboża i warzywa. Czynili tak na pamiątkę cudu jaki się wydarzył po śmierci Matki Jezusa Chrystusa. Czytaj więcej
Tradycja święta plonów sięga czasów słowiańskich
Dożynki to święto wykonanej pracy, święto plonów rolniczych nazywane także na Górnym Śląsku żniwnem, żniwówką, żniwniokiem lub potrzęsnem (Beskid Śląski). Święto to ma wielowiekową tradycję sięgającą czasów słowiańskich. Czytaj więcej
Świętojańskie sobótki
24 czerwca obchodzimy dzień św. Jana na który to przypada letnie zrównanie dnia z nocą. Dzień ten, a zwłaszcza jego wigilia 23 czerwca zajmowały szczególne miejsce w cyklu dorocznych obrzędów słowiańskich. Wielowiekowe świadectwa i współczesne relikty dowodzą, iż mamy w tym przypadku do czynienia z pogańskimi, prastarymi obrzędami Czytaj więcej
Boże Ciało
Boże Ciało, czyli Święto Najświętszego Ciała Chrystusa mimo, iż zostało ustanowione dopiero w XIII w. należy do najpopularniejszych świąt kościelnych. Przypada na 11 dzień po niedzieli Zielonych Świąt i 60 dni po Wielkanocy i trwa oktawę, tj. przez cały tydzień. Czytaj więcej
Święty Urban – patron rolników
25 maja obchodzimy święto św. Urbana, patrona rolników oraz jak mawia lud – „patrona od gradobicia i ognia”. Postać tego świętego jest nieco mniej znana na Śląsku niż w innych regionach Polski. W tych miejscowościach śląskich, gdzie ów patron cieszył się kultem, każdego roku ofiarowano mu grubą świecę. Czytaj więcej
Majenie kapliczek – zwyczaj, który przetrwał
Początek maja, najpiękniejszego miesiąca w roku, ma również swoją ludową obrzędowość doroczną. W tym czasie bowiem istniał, sporadycznie kultywowany do dziś, zwyczaj stawiania majów (mojów, moiczków, majek), tj. drzewek sosnowych przybranych różnokolorowymi wstążkami Czytaj więcej
„Św. Marek może wszystko zniszczyć” – relikt słowiańskiego zwyczaju obchodów pól
25 kwietnia obchodzimy dzień św. Marka, apostoła i ewangelisty umęczonego ok. 68 r. Dzień ten jeszcze po 1945 r. był uroczyście obchodzony na Śląsku, zwłaszcza na Śląsku Opolskim. Istniało przekonanie, że w tym dniu nie wolno pracować w polu, gdyż wierzono, że „św. Marek może wszystko zniszczyć”. Czytaj więcej
Wielki uczony „in nostra terra, scilicet Polonia”
Około 1230 r. na Dolnym Śląsku na świat przyszedł Witelon (Witelo), twórca podstaw psychologii spostrzegania i pierwszy polski uczony znany w największych ośrodkach naukowych Europy. Był pierwszym znanym uczonym, piszącym o sobie „in nostra terra, scilicet Polonia” – „z naszej ziemi, to znaczy Polski”. Czytaj więcej
Lany poniedziałek
Od dawna w ludowej obrzędowości poniedziałek wielkanocny kontrastował swym charakterem z pierwszym dniem świąt Wielkiej Nocy. Bawiono się głośno, radośnie i odwiedzano się nawzajem. Od dawien dawna był to najgłośniejszy, najradośniejszy i najbardziej mokry dzień w roku, a to za sprawą zwyczaju oblewania dziewczyn i kobiet wodą. Czytaj więcej
Wielkanocne zwyczaje
Wielkanoc jest najważniejszym Świętem w tradycji chrześcijańskiej oraz obrzędowości okresu wiosennego. Święta Wielkiej Nocy, podobnie jak Boże Narodzenie, obfitują w bogactwo zwyczajów ludowych, z których obecnie już tylko część wykazuje żywotność. W wielkanocnej obrzędowości kościelnej odnajdujemy oczywiście relikty pradawnych wiosennych wierzeń Czytaj więcej
Święcenie ognia, wody i potraw w Wielką Sobotę
Do naszych czasów przetrwało kilka obrzędów wielkosobotnich. Jednym z nich, jest święcenie ognia, wody i potraw przygotowywanych do spożycia podczas świąt Wielkanocnych. Zwyczaje te, a zwłaszcza kult wody i ognia mają podłoże słowiańskie i przetrwały do naszych czasów dzięki temu, że Kościół (nie mogąc ich zwalczyć) usankcjonował je Czytaj więcej
Wielkopiątkowa obrzędowość
W całym cyklu świąt wielkanocnych Wielki Piątek zawsze był dniem najbogatszym w obrzędy i zwyczaje ludowe, co wiązało się oczywiście z obrzędowością kościelną, spośród których najważniejsze jest oczywiście odwiedzanie grobu Chrystusa. Starodawne wielkopiątkowe praktyki są również przykładem wielowiekowej adaptacji pogańskich obrzędów na użytek praktyki kościelnej. Czytaj więcej
Chodzenie z klekotkami w Wielki Czwartek
Najpopularniejszym zwyczajem wielkoczwartkowym, praktykowanym dawniej na historycznym Górnym Śląsku, było chodzenie z tzw. klekotkami, klepaczkami, czy grzechotkami. Były to proste, drewniane kołatki wykonane przez miejscowych stolarzy. Kołatki te używano zamiast dzwonów kościelnych na znak żałoby, zdrady Judasza i początku Męki Chrystusa Czytaj więcej