Był synem Eliasza, rektora szkoły w Byczynie w latach 1617-1631 (który zmienił rodowe nazwisko Kapusta na formę zlatynizowaną) i przybranej córki pastora Krzysztofa Süssenbacha, znanego z przekładu Katechizmu Marcina Lutra na język polski.

Urodził się w październiku 1626 r. Osierocony w dzieciństwie, garnął się do nauki. Początkowo uczył się w Szkole Miejskiej w Byczynie, następnie od 1645 r. w Gimnazjum Akademickim w Toruniu. Studiował teologię i filozofię na uniwersytetach w Wittenberdze (gdzie w 1657 r. ogłosił rozprawę De educatione principis), Lejdzie (gdzie w 1654 r. uzyskał tytuł magistra) i Utrechcie. W 1657 r. wrócił do Byczyny i objął stanowisko rektora prestiżowej wówczas Szkoły Miejskiej.

Rok później ożenił się. W 1661 r. przeniósł się wraz z rodziną do Wołowa, gdzie założył szkołę luterańską, której był rektorem do 1663 roku. Następnie przeniósł się do Bojanowa, gdzie wybudował budynek szkoły ze składek uzbieranych w Niemczech i Holandii. Wkrótce jednak przeniósł się do Sztokholmu, gdzie został rektorem tamtejszej szkoły.

Był kaznodzieją, pisarzem protestanckim i nauczycielem. W latach 1669 – 1670 posłował w imieniu luteran opolskich do Dani. Przebywał również w Wilnie, Królewcu, Warszawie i Grudziądzu (od 1677 r.).

Co istotne, podczas pobytu w Byczynie w 1660 r. wydał w Oleśnicy katechizm pastora Krzysztofa Süssenbacha.

Przetłumaczył na język polski Konfesję Augsburską. Podczas pobytu w Sztokholmie napisał rozprawkę Katechizacja turecka. Opublikował wiele pism religijnych wydanych zbiorowo w 1675 r. pt. Symbolae fidei Christianae. Pisał również opracowania z zakresu pedagogiki, logiki, retoryki i hebraistyki. W listach do przyjaciół chwalił się, że jako poseł luterański w Polsce polepszył położenie swojego wyznania.

Zmarł 7 marca 1679 r. w Grudziądzu.

Był nieprzeciętnym człowiekiem. Władał kilkoma językami, a współcześni chwalili jego erudycję.

Literatura

Rombowski A., Z historii szkolnictwa polskiego na Śląsku, Katowice 1960.

Ogrodziński W., Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Katowice 1965.

Archiwalia pochodzą ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, z Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu i z Archiv der Evangelischen Kirchengemeinde St. Nicolaum zu Pitschen O/S.

Zdjęcia współczesne Sławomir Mielnik