Obóz badawczy w Michałowie | Fundacja Dla Dziedzictwa

W poniedziałek, 12 października 2020 r. w kościele pw. św. Józefa Robotnika w Michałowie (Gmina Olszanka, powiat brzeski) eksperci z Narodowego Instytutu Dziedzictwa rozpoczęli prace badawcze. Obóz naukowy potrwa do piątku, 16 października 2020 r. i pozwoli lepiej poznać unikatowy kościół mający ponad 700 lat.

– „Na terenie powiatu brzeskiego mamy wiele wspaniałych zabytków, jak Zamek Piastów Śląskich w Brzegu czy kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Małujowicach. Ale mamy też wiele unikatowych kościołów, które jeszcze nie są tak znane i odkryte. To wydarzenie jest precedensem na terenie woj. opolskiego. Mam nadzieję, że w ciągu tych kilku dni obozu badawczego poznamy prawdziwą historię i najcenniejsze informacje na temat kościoła w Michałowie” – powiedział podczas konferencji prasowej rozpoczynającej badania architektoniczne kościoła pw. św. Józefa Robotnika w Michałowie starosta brzeski Jacek Monkiewicz.

Badania prowadzi ekipa ekspertów Narodowego Instytutu Dziedzictwa pod kierunkiem architekta Pawła Filipowicza, kierownika Pracowni terenowej NID w Łodzi. – „Mam nadzieję, że nasza praca posłuży przede wszystkim do przyszłych prac konserwatorskich w tym kościele. Bo można badać dla samego badania, a można badać dla konserwacji, by obiekt przetrwał. Mam nadzieję, że wiedza, którą zdobędziemy, umożliwi podejmowanie właściwych decyzji konserwatorskich – powiedział arch. Paweł Filipowicz.

Na konferencji prasowej obecny był Pan Bartosz Skaldawski, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który stwierdził, że takie działania mają na celu lepsze poznanie obiektu, – „bo – jak powiedział – często doceniamy obiekty zabytkowe, o których się wiele mówi, które znajdują się w dużych ośrodkach, a nie doceniamy obiektów równie cennych, które znajdują się w naszej okolicy. To jest powód, dla którego takie badania uważamy za ważne” – stwierdził Bartosz Skaldawski. Na początku września br. eksperci z Narodowego Instytutu Dziedzictwa pod kierunkiem Karola Czajkowskiego wykonali inwentaryzację i pomiary 3D kościoła w Michałowie, z których będą korzystać badacze podczas obozu.

Dr Grzegorz Grajewski, znany historyk sztuki, uczestnik obozu i kierownik oddziału terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa we Wrocławiu, wskazał, że świątynia jest wyjątkowa. – „Mamy gotyckie prezbiterium, do którego wstawiono imponujące artystycznie dzieła sztuki, jak chrzcielnica, ambona, czy też barokowy już, późniejszy, ołtarz. Jednocześnie, sam korpus oraz szata zewnętrzna, to jest jeden z wcześniejszych przykładów neogotyku na Śląsku” – zaznaczył ekspert.

Z Krakowa przyjechał również prof. dr hab. Jarosław Adamowicz, dziekan Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki na ASP w Krakowie. Zaznaczył on, że – „Na razie o tym kościele wiemy niewiele. Ale na tym polega fenomen pracy przy zabytkach, żebyśmy mogli poznawać i dokonywać nowych odkryć”. Przypomniał też, że w latach 2010-2012 prowadził prace konserwatorskie polichromii gotyckich w kościele w Małujowicach. – „Mam tę przyjemność, że na tym terenie prowadziłem także prace przy polichromiach ściennych w kościele w Małujowicach. Było to bezprecedensowe wydarzenie, gdyż tam znajduje się największy zbiór średniowiecznych malowideł ściennych, na terenie całej Polski. Nagromadzenie zabytków na terenach okalających Brzeg sprawiało, że profesorowie z naszej uczelni działali tu już w latach 50-tych” – powiedział prof. dr hab. Jarosław Adamowicz, dziekan Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki na ASP w Krakowie.

W Michałowie na odkrycie przez konserwatorów czekają m.in. średniowieczne polichromie ukryte pod warstwą tynku i białej farby, które gdzieniegdzie już same odsłaniają malutkie fragmenty dawnych wymalowań.

Proces przywracania dawnej świetności kościoła w Michałowie już się rozpoczął. Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w tym roku przeznaczył dotację finansową na renowację renesansowej chrzcielnicy z piaskowca pochodzącej z 1575 r. – „To jest początek prac konserwatorskich” – zapowiedziała obecna na konferencji prasowej Elżbieta Molak, Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków. – „Znajdujemy się w unikalnej świątyni, która istnieje już 700 lat. Kościół był najpierw gotycki, potem przebudowywany w okresie renesansu i otrzymał m.in. renesansowe wyposażenie, jak zespół epitafiów znajdujących się w prezbiterium, których formy plastyczno-architektoniczne są unikalne w skali kraju. Chcemy, żeby te badania zainicjowały proces renowacji tego kościoła i jego rewaloryzacji” – dodała.

Bliższe poznanie cech technologicznych bryły kościoła, które będą możliwe dzięki badaniom architektonicznym, pozwoli Parafii pw. św. Jadwigi Śląskiej w Michałowie przygotować wniosek o wpis kościoła na prezydencką listę Pomników Historii. O jego historii pięknie opowiada ks. Czesław Morański, proboszcz parafii św. Jadwigi Śl. w Michałowie. – „Kościół w Michałowie początkami sięga II połowy XIII wieku. W XVI wieku za sprawą panującego tu rodu Gruttschreiberów trafił w ręce protestantów. Pod koniec wieku XVII znów kościół objął proboszcz katolicki – zresztą przy zbrojnym oporze gminy protestanckiej i 56-dniowym oblężeniu zamienionego w fortyfikację kościoła – ale tylko na 15 lat. W 1707 r., na mocy układu pokojowego w Altransztadzie, kościół przyznano gminie ewangelickiej. I tak było aż do końca II wojny światowej. Po wojnie kościołem zaopiekował się i zabezpieczył go jeden z poprzednich proboszczów ks. Karol Żurawski. Obecnie jest to kościół pomocniczy w parafii, w którym odprawiane są co niedzielę Msze św. – od odpustu 1 maja do końca wakacji”.

Ksiądz proboszcz podkreślił też, że specjalne podziękowania należą się dla mieszkańców Michałowa, którzy od lat opiekują się tym kościołem, dbają o niego, sprzątają i wietrzą. Przez cztery miesiące w roku – na ich prośbę – w kościele odprawiane są msze św. Czekają oni na pomoc specjalistów, którzy będą w stanie uratować ich kościół. Bardzo liczą na ten obóz badawczy, który pozwoli w pełni na odkrycie i poznanie dziejów świątyni. Mieszkańcy są przekonani, że to właśnie ich zabytek posiada wartości predysponujące do miana Pomnika Historii.