W Seceminie możemy zwiedzić kopiec zwany Fortalicją Szafrańców, który jest jednym z trzech najstarszych obiektów w obrębie dawnego układu urbanistycznego miejscowości. Otoczony fosą, a od strony zachodniej oblany stawem ma w planie kształt kwadratu o zaokrąglonych narożach. Majdan (ok. 50 x 50 m) jest prawie płaski, wyniesiony w stosunku do poziomu otaczającego terenu od 0,5 do prawie 3 m. Fosa otaczająca kopiec ma szerokość od 9 do 23 m. Pierwotnie łączyła się ona ze stawem. Fosa zawsze była i jest nawodniona.
Na majdanie kopca prowadzono badania archeologiczne, w trakcie których odkryto relikty dużej obronnej siedziby możnowładczej, wznoszonej etapami w XV i XVI wieku przez kolejnych Szafrańców, dziedziców Secemina, na sztucznie usypanym i uformowanym kopcu. Siedziba ta ewoluowała w tym okresie od późnośredniowiecznego modelu „wieży na kopcu” w kierunku „dworu na kopcu” i nowożytnej fortalicji, cały czas zachowując, a nawet powiększając swoje walory obronne przy jednoczesnym zwiększeniu walorów rezydencjonalnych. W XV stuleciu istniał tutaj jeden z najpotężniejszych murowanych donżonów na terenie Małopolski. W pierwszej połowie XVI stulecia kopiec powiększono do obecnie istniejących rozmiarów, a jego majdan z wieżą mieszkalno-obronną otoczono murem obronnym z budynkiem bramnym. Założenie to funkcjonowało co najmniej do początku XVII stulecia. Po śmierci w 1608 roku ostatniego w prostej linii potomka Piotra z Łuczyc, Andrzeja Szafrańca, dobra secemińskie na krótko przeszły na własność Dembińskich, a od lat 30. XVII wieku siedzieli w Seceminie Czarnoccy. W tym okresie dawny dwór wieżowy rozebrano, a pochodzący z niego materiał wykorzystano do budowy horyzontalnie już rozplanowanego dużego dworu w północnej części kopca, ostatecznie rozebranego w 1975 roku.

Ostatnio prowadzono prace przy rewitalizacji kopca z najbliższym otoczeniem. Relikty średniowiecznych i nowożytnych budowli oraz muru obwodowego zostały uczytelnione na powierzchni terenu, ustawiono też tablice informacyjne.

dr Czesław Hadamik