Opactwo Cysterskie w Wąchocku, na co dzień ciche i spokojne, w minioną sobotę 7 września br. zamieniło się w gwarną stolicę miłośników zabytków i dziedzictwa narodowego. Blisko tys. osób tego dnia przewinęło się przez średniowieczne krużganki romańskiego klasztoru korzystając z gościny cystersów, którzy specjalnie z tej okazji pozwolili turystom obejrzeć zabytkowy klasztor łącznie z klauzurą. Wszystko to z okazji uroczystej inauguracji 21. edycji Europejskich Dni Dziedzictwa pod hasłem „Nie od razu Polskę zbudowano”, które decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odbyły się w Opactwie Cysterskim w Wąchocku.

Inauguracja rozpoczęła się uroczystą Mszą św. w intencji Ojczyzny z udziałem ks. Henryka Tomasika, Biskupa Diecezji Radomskiej podczas której m.in. odśpiewano pieśń „Boże coś Polskę”, nazywaną „Marsylianką 1863 r.”. Po zakończeniu liturgii licznie przybyłych mieszkańców Wąchocka i turystów z Polski po opactwie oprowadził o. Eugeniusz, opat tutejszego klasztoru w towarzystwie prof. Ewy Łużynieckiej.

Uroczystego otwarcia EDD dokonała prof. Małgorzata Omilanowska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, która w swoim wystąpieniu m.in. powiedziała, że: „na co dzień nie zdajemy sobie sprawy z tego, że dziedzictwo kulturowe to jedno z najistotniejszych czynników stanowiących o tożsamości społeczeństwa”. – „Kardynał Stefan Wyszyński zapytany kiedyś, o to jak widzi miejsce dziedzictwa materialnego w Polsce odpowiedział, że Kościół jest tutaj najlepszym mecenatem kultury. Miał na myśli to, co stało się po 1945 roku w Polsce z dworami, pałacami i tym, jak Kościół zadbał o tę część dziedzictwa, która podlegała ich opiece. Wąchock jest tego dobrym przykładem” – oceniła minister.

Po pani minister przemówił również Jan Maćkowiak, członek Zarządu Województwa Świętokrzyskiego, który dziękując z to wyróżnienie dla całego regionu Gór Świętokrzyskich podkreślił także, że w świętokrzyskim jak w żadnym innym województwie kultywowane są tradycje walk narodowo-wyzwoleńczych. – „To na tej świętokrzyskiej ziemi zachowało się wiele cennych zabytków oraz miejsc religijnych, takich jak Święty Krzyż, klasztor w Jędrzejowie czy klasztor w Wąchocku” – podkreślił Maćkowiak.

Na uczestników czekało wiele atrakcji m.in. zwiedzanie z przewodnikiem zakamarków klasztoru, rekonstrukcje obozu z okresu powstania styczniowego i koncert w wykonaniu wielkiej gwiazdy opery Wiesława Ochmana.

Jednymi z ważniejszych i najbardziej widowiskowych części inauguracji EDD były rekonstrukcje historyczne, podczas których można było zobaczyć m.in. pokaz oddziałów z czasów powstania styczniowego, rekonstrukcję bitwy pod Grochowiskami, rekonstrukcje obozu powstańczego Mariana Langiewicza, pokaz rycerski Chorągwi Ziemi Sandomierskiej, pokaz życia i rzemiosła średniowiecznego, obozowisko łowców z epoki kamienia, którzy mieli swoje obozowiska w dolinie rzeki Kamiennej nieopodal Wąchocka. Specjalnie dla turystów organizatorzy przygotowali również bezpłatny wyjazd autokarem do Starachowic, gdzie można było zwiedzić Muzeum Przyrody i Techniki Ekomuzeum.

Jak zapewnia Narodowy Instytut dziedzictwa, koordynator EDD w Polsce, miejsce inauguracji nie było przypadkowe. Klasztor, zbudowany na przełomie XII i XIII w., jest jednym z najpiękniejszych i najcenniejszych przykładów architektury romańskiej w Polsce. O wyborze miejsca zadecydowały również patriotyczne i niepodległościowe tradycje Opactwa oraz miasta Wąchocka.

Inauguracja EDD zorganizowana na terenie Opactwa Cystersów w Wąchocku, podkreśliła znaczenie dziedzictwa klasztoru dla kultury polskiej. Była też wyróżnieniem dla całego regionu Gór Świętokrzyskich i pozwoliła zwrócić uwagę opinii publicznej na ogromny trud jaki cystersi i w ogóle polskie zakony wkładają w utrzymanie zabytkowych zabudowań klasztornych.

Przypomnijmy, idea EDD narodziła się 3 października 1985 r. w Grenadzie w Hiszpanii podczas II Konferencji Rady Europy. Francuski minister kultury zaproponował wtedy rozszerzenie na całą Europę zainicjowanych we Francji Dni Otwartych Zabytków. Wtedy po raz pierwszy bezpłatnie udostępniono zwiedzającym obiekty, do których dostęp dotychczas był ograniczony. Ponieważ inicjatywa cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem, zainspirowało to w 1991 roku Radę Europy do ustanowienia Europejskich Dni Dziedzictwa. Polska włączyła się do tej akcji w 1993 r. W ubiegłym roku w EDD wzięło udział ok. 300 tys. osób i zorganizowano 1640 wydarzeń. Szczegółowe informacje na temat projektu dostępne są na stronie http://.edd.nid.pl

Tomasz Kwiatek, materiały BP NID