Poniżej kościoła Nossa Senhora do Monte na wzgórzu Monte w stolicy Madery w Funchal, znajduje się przystanek wyjątkowej maderskiej atrakcji, czyli zjazdu ze wzgórza Monte po asfaltowej drodze w wiklinowych toboganach tj. wyplecionym koszu przymocowanym do drewnianych płóz (Carros de cesto).
W XIX wieku był to środek lokomocji ze wzgórza Monte do Livramento, skąd jest ok. 2 km do centrum w Funchal i portu. Ze zjazdu wiklinowymi saniami ze wzgórza Monte korzystały zwłaszcza wypoczywający na Maderze goście, którzy na słonecznej Maderze chętnie spędzali zimy. W XIX w. wyspa przyciągała jak magnez, zwłaszcza chorych i bogatych Brytyjczyków. Poważne zasługi w popularyzacji walorów Madery miał reportaż Angielki Isabel da França, która wyszła za mąż za Maderyjczyka. Jak zauważył już Norman Davies, na ilustracjach w magazynie widać jak „Madam” wiezioną na szczyt Monte wciągniętych przez woły saniach lub znoszą ją leżącą w hamaku z góry… Wielu ówczesnych „celebrytów” poszło w ślady Madam Isabel. Na Maderze w 1860 r. wypoczywała bowiem cesarzowa Austrii „Sisi”, która leczyła na wyspie gruźlicę i depresję. Elżbieta Bawarska (1837-1898) wracała jeszcze na wyspę w 1893 i 1894 r. Mieszkała w willi Quinta Vigia, którą sto lat później wyburzył brazylijski architekt Oscar Niemeyer (1907-2012), który wybudował w tym miejscu modernistyczny, luksusowy hotel Park Kasyna Pestana. W ramach zadośćuczynienia ufundowano brązowy posąg cesarzowej Sisi, który do dziś stoi na terenie parku w kompleksie hotelowym w Funchal.
Kapitan Mieczysław Lepecki na Monte
Zimy na rajskiej wyspie spędzali również Edward VII, George Bernard Shaw, lord Wiliam Thomson Kelvin (jeden z najsłynniejszych brytyjskich naukowców, autor skali temperatur Kelvina), Winston Churchill (pierwszy raz przyjechał na Maderę w 1899 r.), czy w zimie 1930/1931 Marszałek Józef Piłsudski zwany przez mieszkańców Madery „protektorem republiki polskiej”. Nie wiadomo czy schorowany Marszałek pokusił się o zjazd saniami z Monte, ale z tej atrakcji z pewnością skorzystał towarzyszący mu kapitan Mieczysław Lepecki, co zresztą uwieczniono na zdjęciu opublikowanym m.in. w książce Adama Lewandowskiego pt. „Józef Piłsudski na Maderze”.
Ernest Hemingway opisał mający około 2 km zjazd stromymi ulicami Monte jako jeden z najbardziej ekscytujących momentów w jego życiu. Zjazd trwa ok. 10.00 minut. Prędkość sań osiągana podczas zjazdu wynosi między 10 a 50 km na godzinę. Turysta nie jest sam, bowiem jedne sanie (mieszczące dwie-trzy osoby), prowadzą dwaj panowie (tzw. carreiros) ubrani w białe stroje, skórzane buty o gumowych podeszwach i słomkowy kapelusz z czarną tasiemką tzw. kanotier. Zgodnie z tradycją, carreiros mogą być jedynie mężczyźni z Monte, co jest sporym źródłem dochodu dla nich, gdyż za taki zjazd saniami trzeba sporo zapłacić. Dodajmy, że zjazd sanami odbywa się równolegle z normalnym ruchem kołowym po ruchliwej jezdni.
Zdjęcia archiwalne pochodzą z Narodowego Archiwum Cyfrowego (domena publiczna) oraz z wystaw prezentowanych na wzgórzu Monte w Funchal.
Literatura:
Davies N., Na krańce świata. Podróż historyka przez historię, tłum. Elżbieta Tabakowska, Kraków 2017.
Lewandowski A., Józef Piłsudski na Maderze, Bydgoszcz 2013.
Madera. Przewodnik light, oprac. P. Jabłoński, Warszawa 2022.
Rutkowski K., Inspirator podróżniczy. Madera i Porto Santo, Pascal, Bielsko-Biała 2022.
https://eichinger.ch/eichifamilyhom/Sisi/EN/Madeira.htm