Nie ma drugiego takiego wydarzenia! Wszyscy twórcy, rękodzielnicy i depozytariusze lokalnych tradycji razem w jednym miejscu w dniu Matki Boskiej Zielnej. EtnoFestiwal to piękny czas podziękowań dla ludzi pasji, a także manifestacja potencjału lokalnego żywego dziedzictwa w zabytkowej przestrzeni niemodlińskiego zamku. To także czas wzajemnych inspiracji, wymiany doświadczeń i bycia razem. W tym roku ważną częścią EtnoFestiwalu było otwarcie w przestrzeni zamku Europejskiego Parku Rzeźby A&A oraz promocja dziedzictwa kulturowego Pomorza. Otwarcie tłumaczone było na Polski Język Migowy, który jest ważnym elementem dziedzictwa niematerialnego. Mimo upałów etno fiesta przyciągnęła tłumy.

Atrakcje rozpoczęły się od godz. 10.00. Można było zwiedzić zamek z przewodnikiem, wziąć udział w warsztatach zorganizowanych przez Nadbałtyckie Centrum Kultury z Gdańska oraz Szkołę Florystyczną „kwitną Horyzonty”. Na tym m.in. stoisku można było zakupić bukiet Maryi do poświęcenia w tym dniu w kościele. Od rana też ustawiali się wystawcy, rękodzielnicy i floryści, a pracownicy Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Opolu wykonali pokazowy dywan kwietny z zastosowaniem różnych technik i form podpatrzonych z innych krajów.

Po godz. 15.00 oficjalnie zainaugurowano EtnoFestiwal. Pan Marszałek Antoni Konopka w towarzystwie pań: Doroty Koncewicz, burmistrz Niemodlina, Joanny Cichej-Kuczyńskiej, radcy ds. UNESCO w MKiDN oraz prof. Katarzyny Smyk, Przewodniczącej Rady ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w MKiDN wjechali pod scenę zabytkową bryczką. Następnie rozbrzmiały sygnały myśliwskie w wykonaniu Zespół Sygnalistów Myśliwskich Zespołu Szkół w Tułowicach pod kierunkiem Pawła Zmorawskiego, Zastępcy Nadleśniczego w Nadleśnictwie Tułowice. Sygnały były zsynchronizowane ze spektakularnym lotem gołębi pocztowych przygotowanym przez Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych i Prezydenta Związku pana Krzysztofa Kawalera.

Otwierając II Opolski Etnofestiwal Joanna Kardasińska – prowadząca i organizatorka, powiedziała m.in.:

„Zarówno loty gołębi pocztowych jak i sygnały myśliwskie, to elementy dziedzictwa niematerialnego, którego wielkie święto właśnie dzisiaj celebrujemy na Zamku w Niemodlinie. Każdy postrzega ten zamek inaczej, z osobistego punktu widzenia. Przestrzeń zamku oddziałuje na nasze zachowania czy tego chcemy czy nie. Nie można od tego uciec. To czwarty wymiar architektury, a zabytek, przestrzeń jest informacją. Dlatego zaplanowaliśmy ją dzisiaj tak, abyście Państwo odczuwali radość i swobodę z obcowania z przyrodą, dziedzictwem kulturowym i rękodziełem. A jak wiadomo z badań naukowych kultura, dziedzictwo kulturowe daje człowiekowi poczucie szczęścia. I dziś, w dniu Matki Boskiej Zielnej Zamek w Niemodlinie jest przestrzenią szczęścia i radości. Mamy wielką nadzieję, że II Opolski Etnofestiwal zapamiętacie Państwo jako przestrzeń radości i dumy z lokalnego dziedzictwa. Dla nas to hołd składany naszym twórcom, rękodzielnikom rzemieślnikom i depozytariuszom żywego dziedzictwa. Wszyscy Oni zasługują na podziw, wdzięczność i podziękowania za to, że przez lata pielęgnują wyniesione z domu tradycje i zwyczaje, a także dzielą się nimi i przekazują dalej”.

Nagrodzono tych, którzy przez lata działają na rzesz dziedzictwa kulturowego. Pan Wicewojewoda Opolska Tomasz Witkowski w towarzystwie pani Joanny Cichej-Kuczyńskiej wręczyli złote odznaki „Za opiekę nad zabytkami” nadanie z inicjatywny Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

To wyjątkowym odznaczeniem zostali uhonorowani:

Agnieszka Sałyga-Rzońca, architekt krajobrazu z Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Opolu

Teresa Kudyba, reżyserka, reporterka, autorka wielu filmów i publikacji o dziedzictwie Śląska Opolskiego

Jadwiga Smolińska-Jamka, powiatowa konserwator zabytków z Kluczborka

Dariusz Zięba, prezes Stowarzyszenia „Zielony Most” w Skorogoszczy, społecznik który od lat działa na rzecz zachowania lokalnego dziedzictwa w Skorogoszczy, która w tym roku obchodzi swoje 800 lecie.

Marek Musiał, Współzałożyciel i aktywny przewodnik Muzeum Hutnictwa Doliny Małej Panwi w Ozimku

Ks. Jan Polok, proboszcz parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Dobrzeniu Wielkim.

Następnie Pan Wicewojewoda Opolski Tomasz Witkowski w towarzystwie pani prof. Katarzyny Smyk, pełnomocnik Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa i Kultury Wsi wręczyli dla pana Alojzego Ketzlera odznaczenie honorowe „Zasłużony dla Rolnictwa”. Ta odznaka honorowa została ustanowiona 19 grudnia 1996 r. i nadawana jest jednokrotnie za wybitne osiągnięcia w dziedzinie rozwoju wsi.

To nie był koniec wyróżnień dla tych, co całe swoje życie oddali pasji tworzenia. Pan Antoni Konopka, członek Zarządu Województwa Opolskiego wręczył odznaczenia „Za zasługi dla województwa opolskiego”. Tymi honorowymi odznaczeniami za wybitne osiągnięcia w kultywowaniu dziedzictwa niematerialnego na Śląsku Opolskim wyróżnieni zostali:

– twórczyni ludowa Pani Małgorzata Mateja,

– nestor opolskich plecionkarzy, twórca ludowy Pan Tadeusz Taszycki

– animator dziedzictwa kulturowego, społecznik z Ciska pan Alojzy Ketzler

Joanna Kardasińska powiedziała, że:

„Przyznanie tej odznaki jest aktem uhonorowania osoby za szczególne zasługi dla regionu Śląska Opolskiego. Nadaje się ją ludziom, którzy w istotny sposób przyczynili się do rozwoju województwa opolskiego, powiatu, gminy lub jednostki w której działają, wzbogacając dorobek województwa opolskiego”.

Piękne kwietno-ziołowe bukiety przygotował i wręczał „kwitnący team” ze Szkoły Florystycznej „Kwitnące Horyzonty”.

 

W swoich przemówieniach zarówno pani Joanna Cicha-Kuczyńska, radca ds UNESCO, jak i pani prof. Katarzyna Smyk pochwaliły Śląsk Opolski za największą w kraju liczbę wpisów na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego (jest iż aż 15!), a także za wpis dywanów kwiatowych na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. Dodatkowo pani prof. Smyk zachęciła do obejrzenia wystawy nt. niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Polsce przygotowaną przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Głos zabrał również Pan Joachim Wojtala, Burmistrz Gogolina, który podziękował za wpis koron dożynkowych z Gogolina na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego i wspomniał o jubileuszu 800-lecia Gogolina i jego pięknych lokalnych tradycjach, których wpis na ministerialną listę również warto rozważyć.

 

Ważną częścią oficjalnej inauguracji było również otwarcie Europejskiego Parku Rzeźby A&A i prezentacja artystów rzeźbiarzy oraz ich dzieł powstałych podczas pleneru rzeźbiarskiego. Całość wydarzenia tłumaczona była na Polski Język Migowy przez panią Iwonę Błaszczyk, o co zadbał pan Łukasz Żmuda, dyrektor opolskiego oddziału Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dla osób niewidomych PFRON przygotował opisy lokalnych tradycji i ideę Etnofestiwalu w Alfabecie Braille’a.

Po części oficjalnej prof. Katarzyna Smyk wraz z Heleną Wojtasik, prezes opolskiego Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych dokonały prezentacji lokalnych tradycji i zwyczajów wpisanych na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Depozytariusze opowiadali o swoich pasjach, problemach i planach na przyszłość. Otrzymali też specjalne podziękowania od Narodowego Instytutu Dziedzictwa z okazji jubileuszu 20-lecia Konwencji UNESCO ws ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i 10-lecia Krajowej listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Wszyscy ze współczuciem patrzyli na zapał misia – bera z Górek, który dzielnie hasał w futerkowym, zimowym stroju podczas 34 stopniowego upału.

 „Bo na tym właśnie to polega. Wszyscy oddajemy się tej pasji tworzenia. Dlatego też, czy to letni upał, czy zimowy mróz jesteśmy zawsze tam, gdzie powinniśmy być w strojach, kostiumach, przebraniach i prezentujemy to nasze lokalne dziedzictwo, które każdy z nas po swojemu kocha i wyraża” – powiedziała Helena Wojtasik.

Po prezentacjach lokalnych tradycji można było spróbować lokalnych smaków, czyli zupy z karpia niemodlińskiego. Następnie odbyły się prezentacje florystyczne pani Moniki Bębenek ze Szkoły Kwitnące Horyzonty i zielarki Gabrieli Kollmann. Obie Pani pokazały jakie cuda można robić z ziół i polnych kwiatów – każda na swój sposób i w swoim zakresie, ale z równą pasją i zaangażowaniem. Pani Monika Bębenek dziękując za możliwość udziału w Etnofestiwalu już po raz drugi powiedziała:

„Dobrze jest być częścią czegoś większego, czerpiemy z tego siłę. W dzisiejszych czasach, kiedy wszystko staje się komercyjne, rękodzieło i tradycyjne rzemiosło przypominają nam o wartościach jakie niesie sam proces tworzenia”.

Pani Grabrysia Kollmann zapowiedziała, że popracuje nad książką o ziołach, tak, aby każdy mógł skorzystać z jej wiedzy i doświadczenia.

Gwiazdą wieczoru był zespół Kiev Office z Gdyni. Formacja wykonująca mariaż post-punku, psychodelii i rocka alternatywnego, nawiązująca zarówno do tradycji Trójmiejskiej Sceny Alternatywnej, jak i mitologii kaszubskiej. Grupa muzycznie i tekstowo eksploruje to, co leży na styku współczesności, przyszłości oraz miejskich i regionalnych legend. Koncert, który rozpoczął się o godz. 20.00 był promocją ósmego albumu zespołu pt. „Gjinjenjé” (z j. kaszubskiego – zanikanie), poświęconego historii Słowińców – ludności kaszubskiej z okolic jezior Łebsko i Gardno. Muzyka oraz teksty na płycie odnoszą się do niepewności egzystencjalnej Słowińców, których język, tożsamość i kultura znajdowały się na skraju bytu i niebytu zarówno w czasach pruskich, jak i polskich. Na II Opolskim EtnoFestiwalu zespół wystąpił w składzie:

Michał Miegoń – głos, gitara elektryczna

Maciej Bandur – głos, instrumenty tradycyjne, bęben szamański

Marcin Lewandowski – gitara basowa

Gościnnie: Michał Młyniec – perkusja

Organizatorem koncertu było Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku realizujące projekt „Remusowa kara, czyli Pomorze w podróży”.

II Opolski Etnofestiwal zakończono z przytupem wspólne odtańczonym polonezem, naszym najstarszym tańcem narodowym, który być może w grudniu 2023 r. zostanie wpisy na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.

Fotografie: Paweł Uchorczak, Paweł Szpala