Twórczyni ludowa Małgorzata Mateja rozpoczęła szkolenia swoich uczennic wyłonionych podczas otwartego naboru w ramach projektu „Mistrz Tradycji – twórczyni ludowa Małgorzata Mateja”. Choć projekt zakładał szkolenie trzech uczniów, to na zajęcia pani Małgosi zgłosiło się aż dziewięć adeptek (w różnym wieku i na różnym poziomie zaawansowania w sztuce kroszonkarskiej).
– „Jakoś to ogarnę i pomogę wszystkim, którzy chcą się uczyć” – zapewnia twórczyni ludowa.
Pierwsze zajęcia odbyły się w sobotę 6 maja br. w pracowni Małgorzaty Matei w Staniszczach Małych. Po wykładzie teoretycznym uczennice przystąpiły do pokazu swoich umiejętności.
-„Na porcelanie łatwiej zaczynać, bo wszystko można zetrzeć i zrobić wzór na nowo, na jajku już jest to trochę skomplikowane. Najważniejsze to ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz ćwiczyć. Ważne są chęci i cierpliwość” – tłumaczy Mistrzyni Tradycji.
Pani Małgorzata rozdała porcelanowe talerzyki, obsadki ze stalówką i poleciła namalować wzory kwietne na śliskim tworzywie specjalną farbą naszkliwną. Uczennice w skupieniu przystąpiły do pracy, a autorytet jakim darzą swoją Mistrzynię sprawił, że pracowały jak najlepiej potrafią. Pani Małgorzata nie wierzyła, że panie po raz pierwszy trzymają stalówkę w ręku.
Po zrobieniu konturów kompozycji kwietnej na talerzyku przyszedł czas na wypełnianie konturów kolorami.
-„Kolory nakładamy zużytymi stalówkami. Jest to podyktowane z jednej strony troską o stalówki, a z drugiej takimi wypróbowanymi, wyrobionymi stalówkami łatwiej się nakłada kolory” – tłumaczy doświadczona twórczyni.
Efekty po pierwszych zajęciach były bardzo zadowalające.
-„Widać poziom będzie wysoki. To mnie cieszy. Jest dużo utalentowanych ludzi, którzy drapią jajka i malują porcelanę. Jak ktoś zdobi jajka, to ma ten swój wzór zakodowany w głowie, jak ja to mówię (śmieje się – przyp FDD), na twardym dysku. Porcelana to tylko przeniesienie tego wzoru z jajka. Trzeba się odważyć i dobrze przemyśleć kompozycję na naczyniu, który ma się zdobić, to podstawa kunsztu” – tłumaczy profesjonalistka.
Potem był czas na indywidualne uwagi. Pani Małgorzata każdej uczennicy poświęciła czas tłumacząc co poprawić, co zmieć, a potem każdy dostał zadanie domowe.
-„Na błędach człowiek się uczy! Ja was przypilnuję i przypiłuję. Wypracujemy piękne kompozycje, które nawet w środku nocy zrobicie potem perfekcyjnie” – śmieje się twórczyni ludowa.
Małgorzata Mateja
Jest kroszonkarką – twórczynią ludową, wiceprzewodniczącą Stowarzyszenia Twórców Ludowych – Oddział w Opolu. Mieszka w Staniszczach Małych w gminie Kolonowskie w powiecie strzeleckim i jest jedną z nielicznych kroszonkarek i twórczyń ludowych z gminy Kolonowskie, zarejestrowaną w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych (w Kolonowskiem mieszka skarbnik Stowarzyszenia Twórców Ludowych – Bożena Konieczko). Jest wybitną i utytułowaną twórczynią ludową, która drapie kroszonki techniką rytowniczą oraz maluje porcelanę tradycyjnymi motywami opolskimi przeniesionymi wprost z kroszonek. Swoje tradycyjne wzory opolskie nanosi także m.in. na szklane bombki. Charakterystyczne dla niej motywy kwietne znalazły się też na bawełnianych koszulkach.
Małgorzata Mateja zdobienia jaj techniką rytowniczą nauczyła się od matki. Zwyczaj ten w jej rodzinie przekazywany był z pokolenia na pokolenie. Jaja zdobiła charakterystycznymi na Śląsku Opolskim motywami kwietnymi i roślinnymi. Gdy w 1983 r. zatrudniła się w opolskiej spółdzielni „Cepelia” zajęła się malowaniem porcelany we wzór opolski. Była wówczas jedną z 65 malarek pracujących dla „Cepalii”. Pomysł przenoszenia na porcelaną wzorów charakterystycznych dla opolskiej kroszonki, czyli jaja wielkanocnego zdobionego tradycyjnie metodą rytowniczą, pojawił się w latach 60. XX wieku i jest kontynuowany do dziś. Pani Małgorzata łączy w swojej twórczości obie te dziedziny. Dba przy tym o wypracowaną wówczas jakość wzornictwa. Po zgłoszonym przez naszą fundację projekcie oczekuje pomocy finansowej i organizacyjnej w realizacji transmisji przekazu międzypokoleniowego obu tradycji ujętych na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego, gdyż jak tw
ierdzi – „nie wyobraża sobie, aby nie przekazać tej tradycji dalej, poza swoją własną rodzinną”.
Twórczyni jest niezwykle utytułowana i ma na koncie wiele nagród za udział w konkursach. Bierze również udział w targach krajowych (w Krakowie, Szreniawie, Kazimierzu Dolnym, Lublinie oraz coroczne Jarmarki Bożonarodzeniowe i Wielkanocne w Muzeum Etnograficznym w Toruniu i Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu) i zagranicznych (w Berlinie, Meinz, La Rochelle, Klagenfurcie, Szekesfeherwar, Modenie, Jabłonkowie, Murcji, a także w Szwecji i na Korsyce). Pani Mateja chętnie dzieli się wiedzą podczas licznych warsztatów. Za swoją działalność w 2019 r. otrzymała od Prezydenta RP Brązowy Krzyż Zasługi (nr. Legitymacji 545-2019-35). W 2022 r. zdobyła Grand Prix Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na Ogólnopolskim Festiwalu Kultury Ludowej „Jawor u źródeł kultury”. W 2018 r. otrzymała nagrodę Marszałka Województwa Opolskiego dla animatorów kultury.
Fot. Sławomir Mielnik, FDD
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Partnerzy: