Trzy uczennice z Opola rozpoczną wielomiesięczny program szkoleń u Mistrzyni Tradycji – twórczyni ludowej Małgorzaty Matei. W procesie rekrutacji wyłoniliśmy trzy uczennice, które zdecydowały się podjąć trud siedmiomięsięcznej nauki pod okiem doświadczonej i utytułowanej twórczyni ludowej. Są to: Marta Pytel (Kolonowskie), Alexandra Pytel (Kolonowskie), Katarzyna Szpakowska (Opole), Agnieszka Hulkiewicz (Opole) oraz Milli Mateja.
Na liście rezerwowej znajdują się: Agnieszka Rosicka, Justyna Litwinowicz-Glensk oraz Sandra Ejsmont. Zgodnie z regulaminem rekrutacji, wybrane uczennice wykazały się szczególnymi umiejętnościami i predyspozycjami. Wszyscy (osoby zakwalifikowane i z listy rezerwowej), spotykamy się w sobotę 6 maja br. o godz. 10.00 u pani Małgorzaty Matei w Staniszczach Małych!
Szkolenie uczniów będzie trwało ponad 7 miesięcy według ułożonego programu szkoleniowego (20 h w miesiącu, potwierdzone podpisaniem listy obecności przez ucznia). Proces transmisji i tworzenia się relacji Mistrz – Uczniowie będzie dokumentowany i rejestrowany za pomocą filmu i zdjęć. Sposób przekazywania tradycji kroszonkarstwa opolskiego i wzoru opolskiego będzie odbywał się w mieszkaniu pani Małgorzaty Matei w Staniszczach Małych.
Program szkolenia zakłada:
– prowadzenie szkolenia przez Mistrza w języku polskim;
– przekazanie wiedzy na temat techniki rytowniczej, w której drapie się specjalnie przygotowane wydmuszki jaj kurzych;
– naukę wykonywania wydmuszek z jaj;
– naukę barwienia jaj metodami naturalnymi (cebula, orzech, żyto, etc.) i barwnikami chemicznymi (pokazanie różnic);
– indywidualne pobudzenie każdego ucznia do odnalezienia własnego wzoru kroszonki (pogadanki o rodzinnych domach, prezentacje kroszonek wykonywanych w rodzinnych domach, pokaz rodzinnych kroszonek przez Mistrza i wytłumaczenie dlaczego trzeba poszukiwać własnego wzoru ) – personalizacja uczniów, pokazanie szacunku do tradycji kultywowanych w rodzinnych domach uczniów i wskazanie ich jako źródeł inspiracji;
– szkolenie umiejętności w sztuce zdobienia jaj metodą rytowniczą;
– naukę zdobienia jaj techniką batiku (szkolenie poprowadzi pisankarka Helena Wojtasik z Tułowic);
– naukę przenoszenia wzoru z kroszonki na porcelanę i inne materiały (szkolenie poprowadzi twórczyni ludowa Teresa Sobota z Olszowej);
– eksperymentowanie z własnym, wykształconym w procesie edukacji wzorem kroszonki – przenoszenie go na drewno i materiał przy wykorzystaniu dostępnych na rynku mazaków lub farb;
– prezentacja dzieł uczniów (w ujęciu indywidualnym – każdego ucznia osobno oraz pokaz zbiorczy) podczas zorganizowanej konferencji prasowej.
Warsztaty składać się będą z części:
– t e o r e t y c z n e j, podczas której uczestnicy poznawać będą metody przygotowania wydmuszek, narzędzi rytowniczych, a także barwienia jaj metodami naturalnymi. Prowadząca opowie również o tradycyjnych wzorach opolskich, pokarze inne techniki zdobienia jaj wielkanocnych oraz przekaże podstawowe wiadomości z zakresu BHP przy pracy;
– p r a k t y c z n e j, gdzie uczestnicy będą uczyć się wykonywania wydmuszek, barwienia jaj, zdobienia jaj metodą rytowniczą, a także przenoszenia własnego wzoru na inne materiały (drewno, plastik, takanicę, porcelanę). Efektem wieńczącym warsztaty będzie film dokumentalny oraz ekspozycja zdjęć zrobionych podczas projektu.
Mistrz Tradycji zakłada indywidualne podejście do każdego ucznia. Każdemu z osobna poświęci czas i wskaże drogę do odnalezienia własnego wzoru kroszonki. W tym celu będzie stosował metodę gawędy, pogadanki o rodzinnych domach, prezentacje kroszonek wykonywanych w rodzinnych domach. Mistrz zrobi pokaz swoich rodzinnych kroszonek i wytłumaczy dlaczego trzeba poszukiwać własnego wzoru. Będzie to swoista personalizacja uczniów, pokazanie szacunku do tradycji kultywowanych w rodzinnych domach uczniów i wskazanie ich jako źródeł inspiracji.
Po zdobyciu podstawowej wiedzy i umiejętności posługiwania się techniką rytowniczą, Mistrz zaproponuje eksperymentowanie z własnym, wykształconym w procesie edukacji wzorem kroszonki. Uczniowie będą go przenosić na drewno, materiał i porcelanę przy wykorzystaniu dostępnych na rynku mazaków. Uczniowie naucza się również zdobienia jaj techniką batiku. W tym celu na zajęcia zaproszone zostaną inne twórczynie ludowe – pisankarka Helena Wojtasik i kroszonkarka Teresa Sobota z Olszowej.
Warto podkreślić, że twórczyni będzie uczyła techniki zdobienia jaj metodą rytowniczą z uwzględnieniem osobistych doświadczeń rodzinnych uczniów – wzory kroszonek, choć z założenia podobne, bo oparte na tych samych motywach, są jak odcisk palca, każdy jest inny, specyficzny, kształtowany przez pokolenia w rodzinnych domach i przenoszony z matki na córkę. Następnie ten wzór uczennice będą przenosić na porcelanę. Mistrz będzie przewodnikiem, który wskaże uczniom drogę, przekaże niezbędną wiedzę, pomoże udoskonalić technikę, ale specyficzny, własny i unikatowy wzór kroszonki musi wyjść od ucznia. Uczeń, w toku nauki, musi sam odnaleźć swój niepowtarzalny wzór, który będzie niczym podpis – jedyny i niepowtarzalny.
Terminy szkoleń:
MAJ 2023 – 6.05., 13.05. i 20.05 (tj. 21 h)
CZERWIEC 2023 – 3.06, 10.06, 17.06 (tj. 21 h)
LIPIEC 2023 – 8.07, 15.07, 22.07 (tj. 21 h)
SIERPIEŃ 2023 – 5.08, 15.08, 26.08 (tj. 21 h)
WRZESIEŃ 2023 – 2.09, 16.09, 23.09 (tj. 21 h)
PAŹDZIERNIK 2023 – 7.10, 14.10, 21.10 (tj. 21 h)
LISTOPAD 2023 – 4.11, 11.11, 28.11 (tj. 21 h)
GRUDZIEŃ 2023 – 2.12, 9.12 i 15.12. (tj. 14 h)
Główne cele projektu zakładają:
– wsparcie procesu transmisji tradycji kroszonkarskicj i malowania wzoru opolskiego na porcelanie;
– kontynuację i przekazanie kroszonkarskich tradycji i podtrzymanie międzypokoleniowego przekazu, poprzez naukę wytwarzania metodą rytowniczą tradycyjnych opolskich kroszonek
w tzw. wzór opolski oraz przenoszenie wzorów z kroszonek na porcelanę i inne materiały przy użyciu dostępnych na rynku mazaków do tkanin i porcelany;
– dokumentację poszczególnych etapów procesu kształcenia uczniów. Zadanie zakłada również działania o charakterze promocyjnym (publikacja zdjęć, tekstów, filmów dokumentujących proces przekazywania wiedzy), w tym również wydania drukiem ulotki o charakterze informacyjnym.
Strategicznym celem projektu jest międzypokoleniowy przekaz tradycji wykonywania kroszonki opolskiej techniką rytowniczą oraz malowania porcelany we wzór opolski, które w 2019 r. zostały wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Procesem transmisji tej tradycji zajmie się pani Małgorazta Mateja, która to jest twórczynią ludową zarejestrowaną w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych – Oddział Opole.
Projekt wpisuje się w cele założone dla 9 zadania programu Kultura ludowa i tradycyjna. Strategicznym celem zadania jest międzypokoleniowy przekaz tradycji kroszonkarskich i ręcznego malowania wzoru opolskiego na porcelanie, które to w 2019 r. wpisano na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
