Jeszcze do niedawna za wyrazistym rysunkiem na kroszonce kryło się dobre narzędzie do wydrapywania/wyskrobywania oraz siła nacisku wykonującego. Drugim niekwestionowanym czynnikiem była biała skorupka jajka, pozwalająca uzyskać czytelny i dobrze widoczny wzór po wydrapaniu. Obecnie na konkursach kroszonkarskich spotkać można rękodzielników posługujących się tradycyjnie nożykami ze stali, ale i takich twórców którzy idąc z duchem czasu używają elektrycznego urządzenia z wymiennymi, ostrymi frezami.
Obserwacja zmagań twórców pokazuje, iż tradycja kroszonkarstwa nieustannie się rozwija. Coraz lepsze, dostępne środki, którymi do niedawna były jeszcze ulepszane nożyki czy chemiczne barwniki, zastępuje sama technika a uzyskanie efektu końcowego jest kilkakrotnie szybsze.
– Wykorzystujemy frezarkę dlatego, bo jest to ta sama praca co nożykiem, mogłoby się wydawać że jest łatwiej, może lżej, ale też trzeba było się nauczyć – mówi Karina Schmidt, twórczyni ludowa.
Te małe dzieła sztuki powstają często w oparciu o indywidualny zamysł twórcy. Im trudniejszy i wymagający motyw roślinno-kwiatowy zastosowany na kroszonce, tym więcej włożonej pracy i czasu. Przykładem może być motyw „znikąd – donikąd”, bardzo drobny, wypełniający całą przestrzeń jajka, który stosowany jest przez twórców bardzo rzadko. Każdy narysowany element tego motywu ma na jajku swoje miejsce i zajmuje odpowiednią powierzchnię. Najzdolniejsze, opolskie kroszonkarki same przyznają, iż jajo kurze to mniej więcej od czterech do ośmiu godzin pracy.
– Stosowanie frezarki przyniesie najlepsze efekty, wówczas gdy opanuje się skrobanie jajka tradycyjnymi metodami. Rękę trzeba ćwiczyć! Jako początkująca kroszonkarka dla ułatwienia zaznaczam wzór na jajku. Ta nauka jest procesem, nabywaniem umiejętności złożenia kompozycji, dostosowania szerokości bordiury do wielkości jajka by później odpowiednio wypełnić przednie i tylne pole rysunkiem, napisem czy zgodnie z tradycją wzorem opolskim – mówi Katarzyna Latocha, uczennica Teresy Soboty, Mistrza Tradycji z Olszowej.
Każde narzędzie pozostawia swój charakterystyczny ślad, określając finalnie estetykę wykonania jaja. Dbałość o szczegóły a tym samym kunsztowność wykonania jest możliwa do uzyskania przy użyciu tradycyjnych narzędzi. Każdy element wzoru jest wówczas wypracowany, w konkursowych pracach – niemal wirtuozerski. Przyznać należy, iż frezarka ułatwia pracę, ale aby uzyskać wprawę w posługiwaniu się tym narzędziem potrzebne jest opanowanie oraz ćwiczenie ręki, jak w przypadku tradycyjnego rysunku.
Samo zdobienie kroszonki jest jednym z ostatnich etapów jej wykonania. Na samym początku jajko trzeba odpowiednio przygotować. Proces przygotowywania kroszonki może niektórym wydawać się długi i mozolny, jednak od tego zależy jakość i trwałość skorupki, która jest bazą do wykonania wzoru. Farbowanie naturalnymi barwnikami jest coraz mniej spotykane. Wyparte ono zostało przez barwniki pozwalające otrzymać jednolity i intensywny kolor. Dziś dla twórców ważna jest trwałość i estetyka jajka, dlatego nie przerwanie od lat 90. XX w. prym wiedzie wypreparowana wydmuszka. Być może tak samo będzie w przypadku stosowanych narzędzi a nożyki ze stali wyparte zostaną przez frezarki szybkoobrotowe.
Polecamy: