Czekamy na wyniki konkursu ofert „Mistrz Tradycji” realizowanego w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Tym razem do programu zgłosiliśmy wybitną i utytułowaną twórczynią ludową, która drapie kroszonki techniką rytowniczą oraz maluje porcelanę tradycyjnymi motywami opolskimi przeniesionymi wprost z kroszonek. Jest też obecnie jedną z nielicznych już malarek, która dba o jakość i gęstość wypracowanego w „Cepelii” warsztatu. Zamówienia na jej wyroby składali m.in. Kancelaria Prezydenta RP, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wojewoda Opolski, Marszałek Województwa Opolskiego oraz trudna do zliczenia liczba instytucji, organizacji i osób prywatnych.
Jesienią ubiegłego roku fundacja „Dla Dziedzictwa” złożyła wniosek pt. „Mistrz Tradycji – twórczyni ludowa Małgorzata Mateja” do programu „Kultura ludowa i tradycyjna” realizowanego przez Departament Narodowych Instytucji Kultury w MKiDN. W ubiegłym roku realizowaliśmy podobny projekt z twórczynią ludową Teresą Sobotą z Olszowej.
Głównym celem projektu opracowanego przez fundację wspólnie z twórczynią ludową Małgorzatą Mateją jest kontynuacja i przekazanie opolskich tradycji i podtrzymanie międzypokoleniowego przekazu, poprzez naukę wzoru kwietnego na kroszonkach i przenoszenia tego wzoru opolskiego z kroszonki na porcelanę. Warto dodać, że zarówno kroszonkarstwo opolskie jak i umiejętność ręcznego malowania wzoru opolskiego na porcelanie są wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego prowadzoną przez Ministerstwo kultury i dziedzictwa narodowego wspólnie z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.
Według założonego programu szkolenia pani Małgorzata Mateja przeszkoli co najmniej trzech uczniów, posiadających już elementarną wiedzę z zakresu kroszonkarstwa i ręcznego malowania porcelany. Uczniowie zostaną wyłonieni w procesie rekrutacji. Pierwszeństwo w wyborze będą mieli uczestnicy wojewódzkich konkursów kroszonkarskich i malowania porcelany, w tym przede wszystkim „Wojewódzkiego Konkursu Plastyki Obrzędowej Kroszonki Opolskie”, który organizowany jest od 1958 r. Zgodnie z opracowanym regulaminem rekrutacji, uczniowie będą musieli wykazać się szczególnymi umiejętnościami i predyspozycjami. Szkolenie uczniów będzie trwało ponad 7 miesięcy – od kwietnia 2022 r. do połowy grudnia 2023 r., minimum 20 h w miesiącu, a uczniowie będą zobowiązani do podpisywania listy obecności na szkoleniu.
Ważną częścią zadania będzie dokumentacja poszczególnych etapów procesu kształcenia uczennic. Zadanie zakłada również działania o charakterze promocyjnym (publikacja zdjęć, tekstów, filmu dokumentujących proces przekazywania wiedzy), w tym również wydania drukiem ulotki o charakterze informacyjnym.
Pani Małgorzata Mateja jest kroszonkarką – twórczynią ludową, wiceprzewodniczącą Stowarzyszenia Twórców Ludowych – Oddział w Opolu. Mieszka w Staniszczach Małych w gminie Kolonowskie w powiecie strzeleckim i jest jedną z nielicznych kroszonkarek i twórczyń ludowych z Gminy Kolonowskie, zarejestrowaną w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych (w Kolonowskiem mieszka skarbnik Stowarzyszenia Twórców Ludowych – Bożena Konieczko). Jest wybitną i utytułowaną twórczynią ludową, która drapie kroszonki techniką rytowniczą oraz maluje porcelanę tradycyjnymi motywami opolskimi przeniesionymi wprost z kroszonek. Swoje tradycyjne wzory opolskie nanosi także m.in. na szklane bombki. Charakterystyczne dla niej motywy kwietne znalazły się też na bawełnianych koszulkach.
Małgorzata Mateja zdobienia jaj techniką rytowniczą nauczyła się od matki. Zwyczaj ten w jej rodzinie przekazywany był z pokolenia na pokolenie. Jaja zdobiła charakterystycznymi na Śląsku Opolskim motywami kwietnymi i roślinnymi. Gdy w 1983 r. zatrudniła się w opolskiej spółdzielni „Cepelia” zajęła się malowaniem porcelany we wzór opolski. Była wówczas jedną z 65 malarek pracujących dla „Cepalii”. Pomysł przenoszenia na porcelaną wzorów charakterystycznych dla opolskiej kroszonki, czyli jaja wielkanocnego zdobionego tradycyjnie metodą rytowniczą, pojawił się w latach 60. XX wieku i jest kontynuowany do dziś. Pani Małgorzata łączy w swojej twórczości obie te dziedziny. Dba przy tym o wypracowaną wówczas jakość wzornictwa. Po zgłoszonym przez naszą fundację projekcie oczekuje pomocy finansowej i organizacyjnej w realizacji transmisji przekazu międzypokoleniowego obu tradycji ujętych na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego, gdyż jak twierdzi – „nie wyobraża sobie, aby nie przekazać tej tradycji dalej, poza swoją własną rodzinną”.
26.06.2022. Tokarnia. Ogólnopolski Festiwal Kultury Ludowej „Jawor u źródeł kultury” – gala wręczenia nagród / Fot. Wiktor Taszłow – Radio Kielce
Twórczyni jest niezwykle utytułowana i ma na koncie wiele nagród za udział w konkursach. Bierze również udział w targach krajowych (w Krakowie, Szreniawie, Kazimierzu Dolnym, Lublinie oraz coroczne Jarmarki Bozonarodzeniowe i Wielkanocne w Muzeum Etnograficznym w Toruniu i Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu) i zagranicznych (w Berlinie, Meinz, La Rochelle, Klagenfurcie, Szekesfeherwar, Modenie, Jabłonkowie, Murcji, a także w Szwecji i na Korsyce). Pani Mateja chętnie dzieli się wiedzą podczas licznych warsztatów. Za swoją działalność w 2019 r. otrzymała od Prezydenta RP Brązowy Krzyż Zasługi (nr. Legitymacji 545-2019-35). W 2022 r. zdobyła Grand Prix Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na Ogólnopolskim Festiwalu Kultury Ludowej „Jawor u źródeł kultury”. W 2018 r. otrzymała nagrodę Marszałka Województwa Opolskiego dla animatorów kultury.
Polecamy:
