Pamięć ludzka jest ulotna i często znika wraz z nami. Aby utrwalić lokalne tradycje, zwyczaje i obrzędy – wszystko to co jest ulotne i niematerialne – w Ujeździe powstanie Archiwum Społeczne. Będzie ono narzędziem do tego, aby zarchiwizować to co dziś wiemy, to co zachowane jest w pamięci depozytariuszy układania kwietnych dywanów na procesje Bożego Ciała, ale także innych lokalnych tradycji. Będzie ono również wzmacniać więzi społeczne i wspólnoty depozytariuszy.
O tym jak się do tego zabrać opowiedział w sobotę, 22 października br. podczas warsztatów doktor Arkadiusz Jełowicki, etnograf i doświadczony badacz terenowy. Z jego wiedzy skorzystali nie tylko depozytariusze kwietnych dywanów z Olszowej, Zalesia Śląskiego i Zimnej Wódki, a także liderzy innych zjawisk wpisanych na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego lub starający się o takie wpisy.
Przede wszystkim ekspert opracował założenia działania Archiwum Społecznego w Ujeździe, za które odpowiedzialny będzie Błażej Duk, lider wspólnoty depozytariuszy kwietnych dywanów z Zalesia Śląskiego. Przyszłe archiwum społeczne będzie dostępne na witrynie www.kwietnedywany,pl, stworzonej w ramach realizacji projektu.
Podczas sobotnich warsztatów w Miejsko-Gminnym Ośrodku Działalności Kulturalnej w Ujeździe uczestnicy dowiedzieli się jak przystąpić do stworzenia takiego społecznego archiwum, które jest specyficzną organizacją nie będącą formalną częścią profesjonalnych archiwów państwowych. Omówiono etapy prac archiwizacyjnych, kwestie formalne i techniczne, złożoną problematykę praw autorskich i RODO.
Na koniec uczestnicy samodzielnie wypełniali karty archiwizacyjne materiałów przyjętych do archiwum społecznego. Twórczyni ludowa Teresa Sobota z Olszowej głowiła się jak ma zarchiwizować swoje kroszonki i porcelanę, a zielarki z Dobrzenia Wielkiego i Rozmierzy zachodziły głowę jak opisać receptury i przepisy, bo ze starymi zdjęciami dały sobie radę bez problemu. Obie panie Beaty z Zimnej Wódki postanowiły – na próbę – zarchiwizować plakat-zaproszenie na Babski Comber, a Dyrektorzy Gminnego Domu Kultury z Dobrzenia Wielkiego zmagali się ze historycznymi fotografiami dotyczącymi różnych zjawisk niematerialnego dziedzictwa kulturowego z ich terenu działania.
Warsztaty były wartościowe i potrzebne. Na pewno zaowocują powstaniem kilku tego typu inicjatyw, gdyż wszyscy obecni zgodnie stwierdzili, że pamięć ludzka jest zawodna i to, co cenne trzeba ocalić od zapomnienia. A ponieważ – jak sama nazwa mówi – jest to inicjatywa społeczna, więc mrówczą pracę mogą wykonać tylko ci, którym się chce, czyli społecznicy.
Warto podkreślić, że według opracowanych przez doktora Jełowickiego założeń, Archiwum Społeczne w Ujeździe będzie repozytorium pamięci kulturowej mieszkańców gminy oraz szeroko rozumianych okolic. Będzie również rejestrować wszelkie pozostałe konteksty funkcjonowania zwyczaju. Powołanie i działalność ASU będzie mieć na celu wzmacnianie i utrwalanie tożsamości kulturowej wspólnoty lokalnej. Do pozostałych głównych zadań Archiwum należeć będzie upowszechnianie wiedzy o zwyczajach i historii poszczególnych miejscowości gminy. W dalszej perspektywie ASU zachowa przywołaną wiedzę na przyszłość, nawet wtedy, kiedy opisywane zjawisko kulturowe zaniknie.
Fotografie Sławomir Mielnik
Zadanie realizowane w partnerstwie z Miejsko-Gminnym Ośrodkiem Działalności Kulturalnej w Ujeździe przy realizacji projektu pn. „Tradycja dywanów kwietnych na Opolszczyźnie – identyfikacja, plan ochrony oraz wzmocnienie tradycji”, dofinansowanego z programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pn. „Kultura ludowa i tradycyjna”.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
