Las jako przestrzeń kulturowa – między światem a zaświatami

„Szła dzieweczka do laseczka” to jedna z najbardziej znanych pieśni biesiadnych. Spopularyzował ją Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”, a napisana została przez nieznanego autora prawdopodobnie w pierwszej połowie XIX wieku na Śląsku. W 1863 r. lekarz, entomolog i zbieracz śląskich pieśni, Juliusz Roger, opublikował ją w zbiorze pieśni z Górnego Śląska, jako pieśń myśliwską. Utwór ten zaintonował śląski artysta Grzegorz Płonka podczas wykładu Profesor Katarzyny Smyk w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Jana Pawła II w Opolu.

Dzięki pani Profesor mogliśmy poznać las z innej strony. Las jako symbol podróży, której celem jest wtajemniczenie. Las jako daleki świat – „tamten świat”. Las jako przestrzeń przemiany życia. Las jako schronienie dla zakazanej i trudnej miłości. Pani Profesor Smyk swoim aksamitnym głosem przekonała nas, że las jest nie tylko przestrzenią znaną nam z doświadczenia, ale też przestrzenią kulturową. Pokazała na przykładach fascynujący świat symboli, rytuałów przejścia, które pomagają nam zrozumieć „tamten świat” z ludowych pieśni i miejsce w nim człowieka. Profesor wskazała na fazę liminalną, czyli okres zawieszenia między sferami, w którym jednostka nie jest już tym, kim była, ale nie jest jeszcze tym, kim stanie się za chwilę. Badaczka pokazała wątki leśne występujące w wierszach i pieśniach ludowych z terenów Rzeszowszczyzny, zaś leśny świat występujący w pieśniach śląskich przybliżył muzyk i muzykolog Grzegorz Płonka, który a capella wykonał kilka utworów zebranych przez Juliusa Rogera i Adolfa Dygacza. Największe poruszenie zrobiła oczywiście pieśń „Szła dzieweczka do laseczka”, którą znali wszyscy obecni na spotkaniu.