Edmund Osterloff (1863-1938) – 159. rocznica urodzin pioniera polskiej fotografii artystycznej

Jego prace – wystawiane w kraju i za granicą m.in. w USA – porównuje się do malarskich dzieł Milleta, Chełmońskiego i Ruszczyca. Był mistrzem pejzażu i rejestrowania emocji. Kochał polską przyrodę. Zaskakiwał subtelnością. Jego prace okrzyknięto „malarską fotografią”. Nazywany jest „Chełmońskim fotografii”. Był samoukiem, pionierem i współtwórcą polskiej fotografii artystycznej. W Radomsku działa Towarzystwo Fotograficzne im. Edmunda Osterloffa, które kultywuje pamięć o swoim patronie i organizuje Ogólnopolskie Biennale Fotografii Czarno-Białej pod hasłem „Postać ludzka w pejzażu”.

Edmund Osterloff urodził się 4 maja 1863 r. w Gruszczycach koło Sieradza. Pochodził w rodziny wywodzącej się ze Szwecji, której polska linia datuje się od ok. 1835 r. Był dzieckiem z trzeciego małżeństwa Karola Augusta Osterloffa, właściciela dóbr m.in. na warszawskim Grochowie. Kształcił się w gimnazjum realnym w Kaliszu, a następnie w Szkole Handlowej Kronenberga w Warszawie. Za działalność w kółkach socjalistycznych i partii „Proletariat” aresztowany został w 1884 r. i skazany w zbiorowym procesie L. Waryńskiego i przywódców partii na dwa lata więzienia. Po odbyciu kary w Cytadeli został wydalony z Kongresówki do Tyflisu w Gruzji, gdzie pozostawał pod policyjnym nadzorem i pracował jako nauczyciel języka niemieckiego (znał także j. rosyjski, francuski i angielski). Po kilku latach wyemigrował do Południowej Afryki wraz z żoną Natalią i dwójką dzieci. Zajmował się farmerstwem aż do wybuchu wojny angielsko-burskiej.

Od 1900 r. mieszkał w Szwajcarii, a następnie krótko w kraju, skąd ponownie udał się do Gruzji (Tyflis). Pracował jako nauczyciel i zajmował się fotografią, utrzymywał kontakty z miejscowym środowiskiem artystycznym. W latach 1905-1914 wysyłał swoje prace na międzynarodowe wystawy. W 1921 r. powrócił do niepodległej Polski i osiadł najpierw w Drohiczynie, potem w Milanówku. Od 1925 r. mieszkał w Radomsku – dzisiaj jest patronem tamtejszego towarzystwa fotograficznego, które co dwa lata organizuje ogólnopolski konkurs im. E. Osterloffa. Od 1931 r. należał do Fotoklubu Polskiego, zrzeszającego artystów uprawiających fotografię jako autonomiczną sztukę. Był pod wpływem malarstwa pejzażowego, postaci ludzkie w jego twórczości stanowiły jedynie element sztafażu. Świadomie ograniczał efekty charakterystyczne dla fotografii: momentalność i konkretność faktów. Przekonywał odbiorcę przede wszystkim głębią emocjonalnego zaangażowania. Zmarł 23 czerwca 1938 r. w Radomsku. Większość jego prac znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu.