Był skromnym góralem z Beskidu Śląskiego związanym z Istebną. Mistrzem drzeworytu, grafikiem, malarzem i rzeźbiarzem. Zmarł w zapomnieniu. Dzięki staraniom Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach przywrócono mu należne miejsce w sztuce.
Jan Wałach urodził się 8 sierpnia 1884 r. w Istebnej. Po ukończeniu Polskiego Gimnazjum Macierzy Szkolnej w Cieszynie uczył się w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego (1902-1904), później zaś studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u profesora Józefa Mehoffera (1904-1908). Studia uzupełniał w Paryżu (1908-1910).
Debiutował wystawą rysunku w 1904 r. w Mińsku. „Odkryty” i systematycznie promowany przez swego długoletniego mecenasa, Jerzego Warchałowskiego, wystawiał później swe prace na wystawach zbiorowych w Krakowie, Katowicach i Warszawie. W 1914 r. został powołany do wojska austriackiego. Dzięki opiece ze strony przełożonych – Polaków, zdobył stanowisko malarza i medaliera pułkowego. Z tego okresu największy rozgłos uzyskał obraz bitwy pod Gorlicami w 1915 r., który przedstawiał zdobycie przez polskie pułki góry „Pustki”. W 1918 r., po 47 miesiącach służby został zwolniony z wojska. Otrzymał medal za waleczność. Po 1918 r. w swoich pracach nawiązywał do tematów związanych z patriotycznym odrodzeniem Śląska Cieszyńskiego i przyłączeniem go do Macierzy (np. „Wkroczenie wojsk polskich do Cieszyna„, „Wiec w Jabłonkowie„). Znaczny rozgłos, również ze względu na całą gamę bardzo zróżnicowanych recenzji, przyniosła mu zorganizowana w 1934 r. pod protektoratem wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego wystawa indywidualna w Kamienicy Baryczków na Rynku Starego Miasta w Warszawie. Za granicą wystawiał głównie grafiki.
Specjalność Wałacha to malarstwo olejne, gwasz, rzadziej akwarela. Na swych obrazach, którym często zarzucano naiwność lub akademizm, przedstawiał pejzaże, martwe natury i sceny rodzajowe. Szczególną sławę przyniosły mu rysunki i drzeworyty, w których utrwalał typy góralskie, architekturę, drobne scenki z życia beskidzkiej wsi oraz liczne tematy sakralne. Projektował witraże (m. in. kościoły parafialne w Chybiu, Goleszowie i Jedliczach koło Jasła), zdobił wnętrza kościołów i wykonał szereg obrazów olejnych. Zajmował się też rzeźbą sakralną – wykonał m.in. krucyfiksy z przedsionka Katedry Chrystusa Króla w Katowicach i kościoła garnizonowego w Radomiu.
Po wojnie tworzył samotnie i w zapomnieniu, nie opuszczając prawie swej małej istebniańskiej pracowni, a jego prace pojawiały się jedynie na prowincjonalnych wystawach. Dopiero w 1999 r. wielka wystawa retrospektywna dzieł artysty, zorganizowana przez Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach i eksponowana kolejno w Zabrzu, Katowicach, Koszycach, Krakowie, Zakopanem i w warszawskiej Kamienicy Baryczków przywróciła go pamięci opinii publicznej. Artysta zmarł 30 czerwca 1979 r. w Istebnej. Pochowany jest na cmentarzu parafialnym w Istebnej.
W Istebnej na Andziołówce można zwiedzać Muzeum Biograficzne J. Wałacha, prowadzone przez córkę artysty, Barbarę Wałach. 2 września 2008 r. zostało założone Stowarzyszenie im. artysty Jana Wałacha w Istebnej, które ma na celu ochronę, przechowywanie oraz promocję dorobku artystycznego malarza.
https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,osoby,1635,osoba_jan_walach.html
https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/2764926,Jan-Walach-i-jego-drzeworyty