Monte – wyjątkowe przedmieścia stolicy Madery

Spacer po fantazyjnie zakomponowanych alejkach ogrodu tropikalnego na wzgórzu Monte to przeżycie, odczuwane wieloma zmysłami. Bujna, egzotyczna roślinność, unikalna architektura parkowa i orientalna sztuka kontrastują z szeroką gamą kolorów maderskich kwiatów, dla których scenerię tworzy malownicza zatoka Funchal. Można podziwiać z góry, gdy wybierze się wjazd na Monte kolejką liniową. Ale Monte oferuje znacznie więcej, w tym ekscytującą przejażdżkę wiklinowymi saniami po asfalcie wśród współczesnych samochodów.

Monte to willowe przedmieścia Funchal, które dawniej były odrębną, malowniczą miejscowością położoną na zboczu wzgórza na wysokości 600 m n.p.m., z którego roztaczają się wspaniałe widoki na zatokę stolicy Madery i Ocean Atlantycki. Ta górska wieś w XVIII i XIX wieku przerodziła się w ekskluzywną posiadłość bogatych, arystokratycznych rodzin osiadłych na wyspie. Zakładały one tutaj tzw. swoje quintas czyli rezydencje, otoczone ogrodami z egzotycznymi kwiatami. Sława Monte oraz łagodny klimat wyspy kusiły arystokratów z kontynentu europejskiego oraz wysp brytyjskich. W XVIII wieku konsul brytyjski Charles Murray kupił ziemię w Monte i przekształcił ją w piękną posiadłość, zwaną wówczas „Quinta do Prazer”, czyli Rezydencję przyjemności. Pod koniec XIX w. posiadłości na Monte zamieniono w luksusowe hotele na potrzeby wymagających i licznych gości. W 1897 r, Alfredo Guilherme Rodrigues nabył Rezydencję przyjemności i zainspirowany pałacami nad Renem, zbudował pałac, który później przekształcono w luksusowy kurort „Monte Palace Hotel”. Po śmierci Alfreda Guilherma Rodriguesa w 1943 r. rodzina nie była zainteresowana dalszym prowadzeniem hotelu, który kontynuowała jego przedsięwzięcia, co doprowadziło do zamknięcia hotelu, który przejęła instytucja finansową „Caixa Económia do Funchal”. W 1987 r. hotel kupił biznesmen José Manuelowi Rodriguesowi Berardo tworząc dzisiejszy ogród tropikalny „Monte Palace Madeira”.

Jardim Tropical Monte Palace

Ogród Tropikalny Pałacu Monte (Jardim Tropical Monte Palace). Stanowi on labirynt wijących się ścieżek, uroczych zakamarków, mostków, pawilonów, fontann i kaskad. Uwagę przykuwa duża kolekcja tradycyjnych azulejos, czyli paneli z płytek umieszczonych wzdłuż chodników i wśród roślinności zdobytej przez José Berardo pod specjalistycznym kierownictwem Manuela Leitão.

Kolekcja ta, uważana za jedną z najważniejszych tego typu w Portugalii składa się z płytek hiszpańsko-mauretańskich z XV i XVI wieku oraz paneli produkowanych w Portugalii od XVI do XX wieku. Przykłady na wystawie są reprezentatywne dla dekoracji używanych w różnych epokach, pochodzących z pałaców, kościołów, kaplic i rezydencji w różnych miejscowościach w Portugalii i przedstawiają historię Portugalii oraz ważne dla Portugalczyków wydarzenia społeczne, kulturalne i religijne. Warto dodać, że terminem „azulejaria” określa się gałąź ceramiki o tematyce dekoracyjnej, której wyrobami wykorzystuje się m.in. do pokrywania powierzchni ścian i podłóg. Słowo „azulejo” pochodzi od arabskiego słowa al-zuleycha, które oznacza „mały kamień” i określa element ceramiczny o kwadratowym kształcie i jednostronnie szkliwiony. Płytki te stanowią bowiem dziedzictwo kultury islamskiej przejętej następnie przez Hiszpanów i Portugalczyków po podboju Półwyspu Iberyjskiego przez Arabów. Niewątpliwie stanowią one ważny i charakterystyczny element dekoracyjny Ogrodu.

Ogród Tropikalny Pałacu Monte jest jednym z największych ogrodów na Maderze. Zajmuje powierzchnię 70 000 metrów kwadratowych i mieści ogromną kolekcję ponad 100 tys. gatunków egzotycznych roślin, pochodzących z całego świata. Teren ogrodu podzielono na strefy poświęcone florze Madery, roślinności z południowej Afryki, Japonii i Chin. Egzotyczność zgromadzonych tam kolekcji roślinnych podkreślają elementy orientalnej architektury i sztuki.

Możemy tu podziwiać m.in. azalie i storczyki z Himalajów, wrzosy ze Szkocji, Proteceae („protea” z Republiki Południowej Afryki) oraz rzadką i wyjątkową kolekcję cyklad, czy stary egzemplarz drzewa oliwnego. W centralnym jeziorze uwagę zwracają majestatyczne łabędzie, czaple i różowe flamingi. Spacerując po ogrodzie, można też spotkać piękne pawie, które są potomkami egzemplarzy, które zostały przywiezione z Ogrodu Tropikalnego w Belém w Lizbonie w 1995 roku.

Ogród wzbogacono wprowadzeniem ryb koi do istniejących jezior. Wybudowano także dwa kolejne jeziora o pojemności 300 000 litrów wody. Zawierają one wyrafinowany system filtrowania i oczyszczacz wody, bez użycia środków chemicznych, które zapewniają zdrowe siedlisko dla ryb i zapewniają przyjemny pokaz kolorów dla naszych gości.

W całym Ogrodzie rozmieszczono charakterystyczne portugalskie kamienne łuki, drzwi i okna z XIX wieku, tworząc tym samym ciekawy kontrast dla rajskiej roślinności. Wśród innych dzieł znajdują się posągi wykonane z marmuru z XVIII wieku, kilka kamiennych herbów z XVI wieku, posągi z brązu z XX wieku autorstwa takich artystów jak James Butler oraz popiersie cesarza Adriana z rzymskiego marmuru z II wieku naszej ery.

Igreja Nossa Senhora do Monte

W krajobrazie Monte niewątpliwą dominantą jest kościół Matki Bożej na Górze, czyli Igreja Nossa Senhora do Monte. To tutaj każdego roku w dniu 15 sierpnia, z okazji Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny odbywają się pielgrzymki wiernych, gdyż niewielka, stojąca w ołtarzu głównym figurka patronki Madery – Matki Bożej z Monte – słynie z licznych łask przez co otoczona jest kultem wiernych. Wierni wspinają się do kościoła na klęczkach po stromych schodach złożonych z 70 stopni. Zgodnie z tradycją, to właśnie na górze Monte w XV wieku Matka Boża ukazała się młodej dziewczynie. W miejscu objawienia wzniesiono niewielką kapliczkę, którą rozebrano w 1741 r. i w jej miejsce postawiono okazałą świątynie. Nie przetrwała długo… W 1748 r., kilka miesięcy po konsekracji, zniszczyło ją trzęsienie ziemi. Obecna, stylizowana budowla pochodzi z początku XIX wieku. Kościół zyskał na znaczeniu jako miejsce pochówku ostatniego cesarza Austrio-Węgier Karola I Habsburga, który zmarł 1 kwietnia 1922 r. na zapalenie płuc na Maderze. Miał zaledwie 35 lat. W październiku 2004 r. papież Jan Paweł II beatyfikował go, a liturgiczne wspomnienie o błogosławionym przypada w dniu 21 października. Podobno rodzice Karola Wojtyły nadali przyszłemu papieżowi imię Karol właśnie na cześć ostatniego cesarza Austro-Węgier Karola I Habsburga.

Carros de cesto

Poniżej kościoła Nossa Senhora do Monte, znajduje się przystanek wyjątkowej atrakcji Monte, czyli zjazdu ze wzgórza po asfaltowej drodze w wiklinowych koszu przymocowanym do drewnianych płóz (Carros de cesto). W XIX wieku był to środek lokomocji ze wzgórza Monte do Livramento, skąd jest ok. 2 km do centrum w Funchal i portu. Ernest Hemingway opisał mający około 2 km zjazd stromymi ulicami Monte jako jeden z najbardziej ekscytujących momentów w jego życiu. Zjazd trwa ok. 10.00 minut. Prędkość sań osiągana podczas zjazdu wynosi między 10 a 50 km na godzinę. Turysta nie jest sam, bowiem jedne sanie (mieszczące dwie-trzy osoby), prowadzą dwaj panowie ubrani w białe stroje, skórzane buty i słomkowy kapelusz tzw. carreiros. Zgodnie z tradycją, carreiros mogą być jedynie mężczyźni z Monte, co jest sporym źródłem dochodu dla nich, gdyż za taki zjazd saniami trzeba sporo zapłacić. Dodajmy, że zjazd sanami odbywa się równolegle z normalnym ruchem kołowym po ruchliwej jezdni.