Ostatni ziemski dom Najświętszej Marii Panny (tur. Meryem Ana Evi) znajduje się w Turcji. Położony jest na odludziu, na wzniesieniu, powyżej ruin starożytnego Efezu (ok. 7 km od miejscowości Selçuk), na wzgórzu Coressus zwanym Wzgórzem Słowików.
Dom Najświętszej Maryi Panny odkryto pod koniec XIX wieku, ale pierwsze źródłowe wzmianki związane z pobytem Matki Bożej w Efezie zostały spisane w IV w. przez Epifaniusza z Salaminy. Przekaz ten mógł mieć wpływ na decyzję Kościoła, aby sobór mający na celu rozstrzygnięcie subtelnej kwestii bosko-ludzkiej natury Chrystusa oraz boskiego macierzyństwa Maryi zwołać do Efezu w 431 r. Późniejsze wzmianki dotyczą kaplicy stojącej na miejscu jej domku, która to po podbojach tureckich pozostała zupełnie opuszczona i zapomniana. Fundamenty po domu Maryi w Efezie odkryto przypadkowo w lipcu 1891 r., gdy uczestnicy wyprawy badawczej już się poddali i … spragnieni zapytali miejscowych o źródło wody. Mieszkańcy wskazali im znajdujące się w zaroślach źródło w miejscu, które sami nazywali Panaya kapuli, czyli „Prześwięta Brama” – jedno z imion, jakim Kościół Wschodni nazywał Matkę Bożą. Wyprawę badawczą zorganizowali księża lazaryci z Izmiru, po opublikowaniu książki z opisem wizji niemieckiej zakonnicy Anny Katarzyny Emmerich (1774-1824), nt. życia Najświętszej Maryi Panny.
Kiedy budynek został odnaleziony, istniały jedynie fundamenty. Opis podany w książce położenia wzgórza, niewielkiego domku i detale związane z jego układem były zgodne z odnalezionym przez księży z kościoła św. Polikarpa miejscem. Odkrycie zainteresowało arcybiskupa Izmiru, który w 1892 r. zlecił naukowcom przeprowadzenie badań. Badania potwierdziły, że odnaleziona w tym miejscu budowla została zbudowana w VI w. na starszych murach, datowanych na I i IV wiek. Utwierdziło to księży z Izmiru w przekonaniu, że odnaleziony dom jest kaplicą zbudowaną w miejscu i na fundamentach domu, w którym w ostatnich latach swojego życia mieszkała Matka Chrystusa. Zgodnie z biblijną tradycją, po nasileniu się prześladowań chrześcijan w Jerozolimie, św. Jan – któremu umierający na krzyżu Jezus Chrystus powierzył opiekę nad swoją matką -sprowadził Matkę Bożą do Efezu. Św. Jan zmarł ok. 100 roku w Efezie i był jedynym apostołem, który zmarł śmiercią naturalną.
Dom Matki Bożej w Efezie odrestaurowano, a obecny kształt nadano mu ok.1950 r. W 1967 r. modlił się w tym miejscu papież Paweł VI, a w 1979 r. miejsce odwiedził Ojciec św. Jan Paweł II. Dziś, miejsce odwiedzane jest co roku przez tysiące pątników. Wiedzie do niego wygodna asfaltowa droga, pobudowano parkingi, za które trzeba zapłacić. Opłacić trzeba również wstęp do Domku Marii. Przybywają i płacą nie tylko katolicy, ale również wielu wyznawców islamu, którzy po swojemu składają hołd „Matce Miriam”. Szczególnie uroczyście jest tutaj w dniu 15 sierpnia, w dniu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, kiedy arcybiskup Izmiru odprawia Mszę świętą. Dom Maryi ma status Sanktuarium i należy do tureckiego stowarzyszenia o profilu chrześcijańsko-muzułmańskim, ale opiekuje się nim zakon kapucynów. Tuż obok niewielkiego i bardzo skromnego kościółka wznosi się figura Maryi Panny, a na pobliskich tablicach widnieje historia miejsca przetłumaczona na kilka języków (także na język polski). Nieco niżej domu znajduje się mur obwieszony niezliczonymi skrawkami materiału i papieru – jest to tzw. „ściana życzeń”. Zostawiają je odwiedzający w nadziei spełnienia życzeń. Obowiązkowym punktem odwiedzin jest cudowne źródło wody mocy: zdrowia, szczęścia i płodności. Źródełko to uznawane jest za równie niezwykłe jak to w Lourdes.
Literatura:
Korsak W., Turcja. Kraj czterech mórz. Przewodnik, Gliwice 2012.
Libicki M., Kościół i sztuka chrześcijańska pierwszych wieków, Poznań 2022.
https://meteor.misjonarze.pl/domek-maryi-odnaleziony/