W piątek, 12 maja 2023 r. w Powiatowym centrum Kultury w Strzelcach Opolskich odbyło się seminarium pt. „Dywany kwietne – jak chronić żywe dziedzictwo?”, podczas którego zastanawiano się w jaki sposób można chronić to, co ulotne, nieuchwytne.
O dobrych praktykach w tradycji tworzenia kwietnych dywanów opowiedziała prof. UAM Magdalena Ziółkowska z Zakładu Socjologii Cywilizacji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pani Profesor zaznaczyła, że układanie dywanów kwietnych, podobnie jak budowanie zamków z piasku, jest sztuką efemeryczną (efemeryda z gr. ephḗmeros – trwający jeden dzień), czyli taką, której przejawem są dzieła krótkotrwałe, chwilowe przemijalne. Istotą tych działań jest moment zaistnienia a celem uchwycenie przez widzów tego momentu.
Prelegentka opowiedziała o genezie układania dywanów kwietnych i pokazała przykłady podobnych zjawisk na świecie, a także wskazała jak można chronić takie ulotne przejawy dziedzictwa kulturowego. Pani Profesor Ziółkowska wskazała np. na Hüfingen (Niemcy), gdzie depozytariusze wysiewają specjalne rośliny kwietne tak, by mogły zakwitnąć na czas układania dywanów kwietnych (stokrotka, łubin, gorczyca polna). Inny przykład to Sitges (Hiszpania), gdzie organizowane są konkursy na dywan z kwiatów. Wykład on-line, był niezwykle ciekawy i inspirujący.
Po wykładzie prof. Magdaleny Ziółkowskiej, Pan Błażej Duk, lider wspólnoty depozytariuszy tradycji kwietnych dywanów z Zalesia Śląskiego pokazał stronę www.kwietnedywany.pl, nad którą pracuje w ramach projektu realizowanego przez Miejsko-Gminny Ośrodek Działalności Kulturalnej w Ujeździe. Strona prowadzona przez Błażeja Duka ma być narzędziem dotarcia do osób zainteresowanych zwyczajem, a także miejscem, w którym zebrane będą artefakty dotyczące tej efemerycznej tradycji w postaci archiwum społecznego.
Następnie głos zabrała Profesor Anna Weronika Brzezińska z Zakładu Etnologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, która opowiedziała czym jest niematerialne dziedzictwo kulturowe i o działaniach na rzecz jego ochrony. Z prelekcji pani Profesor dowiedzieliśmy się też kto, jak i po co chroni niematerialne dziedzictwo kulturowe oraz, że dziedzictwo jest żywe, jeśli mamy do niego dostęp. Zdaniem ekspertki, najlepsze efekty przynosi współpraca: od lokalnego, gminnego i miejskiego, po urzędy marszałkowskie:
-„Z mojego doświadczenia wynika, że jedną z praktyk wspierających ochronę żywego dziedzictwa jest bardzo szeroka współpraca lokalnego samorządu z depozytariuszami. Bardzo duże wsparcie, począwszy od finansowego i organizacyjnego, po też takie zwykłe, ludzkie, ponieważ każdy przedstawiciel samorządu jest zarazem członkiem społeczności lokalnej, wywodzi się z niej i sam jest depozytariuszem danej dziedziny niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Aby chronić żywe dziedzictwo trzeba ze sobą współpracować. Sukces ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego polega na współpracy wielu ludzi i środowisk, a podstawą sukcesu ochrony jest sieciowanie”.
Profesor zaznaczyła, że już sam wyraz UNESCO z łac. znaczy łączę się w jedno. Fundamentem działań jest więc współpraca, również ta środowiskowa.
-„Moim zdaniem sukces ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego polega na współpracy wielu ludzi między sobą. Ludzi reprezentujących różne instytucje, działających lokalnie, na miejscu, reprezentujących siebie, swoje rodziny, swoje osobiste dziedzictwo, ale też działających w wielu różnych regionach i wymieniających się dobrymi praktykami, inspirujących się nawzajem” – powiedziała prof. Anna Weronika Brzezińska w wywiadzie dla mediów.
Na koniec seminarium uczestnicy mogli obejrzeć film w realizacji znanego opolskiego filmowca i fotografa Pana Sławomira Mielnika pt. „Dywany kwietne – z miłości do Boga”, który autor zrealizował podczas ubiegłorocznego Bożego Ciała.
W 2020 r. kwietne dywany zostały wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a rok później tradycja ta w tzw. pięciopaku razem z łódzkim Spycimierzem trafiła na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.
Fot. Sławomir Mielnik, FDD
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Polecamy:
https://radio.opole.pl/101,702971,strzelce-opolskie-by-ochronic-dziedzictwo-dywano
