Pierwsze dni czerwca przyniosły dobre wieści dla wszystkich depozytariuszy, którzy kultywują tradycję Krzyżyków z palmy wielkanocnej na Opolszczyźnie. Do Powiatowego Centrum Kultury w Strzelcach Opolskich wpłynęło pismo z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z gratulacjami i oficjalnym potwierdzeniem faktu dokonania przez Radę ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego wpisu tej tradycji na Krajową Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. To już dziewiąty wpis z Opolszczyzny i siódmy z powiatu strzeleckiego na tej prestiżowej liście.
Wniosek w tej sprawie złożył w imieniu i za zgodą depozytariuszy Dyrektor Powiatowego Centrum Kultury w Strzelcach Opolskich Pani Joanna Popów-Bogdoł, jeszcze w grudniu 2021 roku. W przygotowanie wniosku zaangażowała się decydująco Pani dr Joanna Banik z opolskiego oddziału Narodowego Instytutu Dziedzictwa, udzielając wsparcia merytorycznego i organizacyjnego oraz kontaktując się z depozytariuszami. Wniosek powstawał w trudnych pandemicznych czasach, kiedy możliwości spotykania się bezpośredniego czy nawet papierowego dostarczania dokumentów były mocno ograniczone. A koniecznym było zebranie dokumentacji potwierdzającej ciągłość tradycji, ankiet depozytariuszy na temat sposobu kultywowania tradycji i przekazu międzypokoleniowego. We wniosku znalazło się także odwołanie do źródeł historycznych i tradycji ustnej, dotyczącej krzyżyków z palmy wielkanocnej. I choć sama nazwa tradycji różni się w poszczególnych rodzinach (a ankiety dostarczyło 31 rodzin depozytariuszy), to istota jest ta sama: krzyżyki z poświęconych w Niedzielę Palmową palm wielkanocnych przygotowują w Wielki Czwartek całe rodziny. W Wielki Piątek o świcie, bądź współcześnie już nieco później, rozwozi się je na pola uprawne, ale także do przydomowych ogródków i zagród, by zyskać Boże błogosławieństwo dla swoich upraw oraz ochronę plonów przed klęskami żywiołowymi. Tradycja przetrwała w rodzinach rolniczych i o rolniczych korzeniach po dziś dzień i ma udokumentowaną, kilkupokoleniową ciągłość.
Warto podkreślić, że wpis dotyczy całej Opolszczyzny, natomiast w jego przygotowanie zaangażowane były szczególnie rodziny depozytariuszy z powiatów strzeleckiego i opolskiego. To już kolejny wpis z Opolszczyzny na tę prestiżową listę, prowadzoną przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, na której znajdują się już m. in. kroszonkarstwo opolskie, umiejętność ręcznego malowania wzoru opolskiego, zwyczaj wodzenia niedźwiedzia, babski comber, wysiewanie serc i krzyży na polach w okolicy Strzelec Opolskich, pisanie pisanek techniką batikową, procesja Bożego Ciała z układaniem kwietnych dywanów czy Krzyżoki w Borkach Małych.
Każdy region Polski dba o to, by wpisy tradycji z jego regionu trafiały na listę, ponieważ niesie to za sobą walor uznania ogólnopolskiego, ale też oczywiście promocji tych regionów, jako miejsc atrakcyjnych, także z punktu widzenia turystyki. Opolszczyzna w minionym roku zdominowała uroczystą Galę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego wręczenia wpisów, która odbywała się w Małopolskim Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu. Nasz region może się poszczycić wieloma wpisami na listę, a kolejne wnioski są w przygotowaniu. Pozostaje pogratulować raz jeszcze wszystkim depozytariuszom i cieszyć się, że w natłoku współczesności znajdują czas na kultywowanie i przekazywanie tej pięknej tradycji kolejnym pokoleniom.
Autor: Joanna Popów-Bogdoł
Dyrektor Powiatowego Centrum Kultury w Strzelcach Opolskich
koordynator wpisu Krzyżyków z palmy wielkanocnej z Opolszczyzny na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego
Fot. Błażej Duk. Krzyżyki palmowe przygotowuje rodzina Nocoń z Rozmierzy, powiat strzelecki