Był zasłużonym księgarzem, wydawcą polskim i propagatorem czytelnictwa. Stworzył  skarbnicę wydawnictw na potrzeby edukacji dzieci i młodzieży. Zainicjował m.in. serię słowników, których był współautorem. Pisała dla niego Maria Konopnicka, Artur Oppman. Arct drukował rocznie 3 miliony książek. Swój zawód traktował jak służbę, szczególne posłannictwo. Jego potomkowie przez cztery pokolenia byli księgarzami, ale wielkiego sukcesu Michała Arcta już nie powtórzyli.

Michał Arct zwykł był mówić:

Człowiek jest tyle wart, co jego dzieło. To, co się zrobiło dla czytelnictwa, dla ułatwienia ludziom zdobycia wiedzy, dla dania im godziwej rozrywki lub powiększenia zasobu ich wiadomości, to tylko jest dokonanie!

Michał Arct urodził się 31 grudnia 1840 r. Był synem lubelskiego lekarza Franciszka Arcta. Po ukończeniu w 1856 r. gimnazjum w Lublinie, rozpoczął praktyki w wydawnictwie i księgarni swego stryja. W księgarni został już do końca życia. W 1868 r. ożenił się z Marią Gałecką (1849-1927), córką lubelskiego jubilera i złotnika. W kwietniu 1881 r. przejął firmę Stanisława Arcta w Lublinie. Sześć lat później zostawił księgarnię w Lublinie pod zarządem swej siostry Teofili Arct (1842–1917), która z czasem przeszła ona na własność Wiktora Kisewettera. Sam natomiast w 1887 r. odkupił księgarnię Gruszeckiego, wydawcy i redaktora tygodnika „Wędrowiec” i przeniósł się z rodziną do Warszawy. W 1901 r. otworzył drukarnię i zaczął publikować nuty i tanie serie wydawnicze. W swoim znaku wydawniczym (czyli logotypie), umieścił złotą jabłoń i motto swojego życia „Prawdą a pracą”. Michał Arct zainicjował m.in. serię słowników, których był współautorem. Dziełem jego życia był „Słownik ilustrowany języka polskiego”, obejmujący 75.000 wyrazów.

Żona Michał, Maria Arctowa była autorką „Kuchni Polskiej”. Córka, Maria Arct-Golczewska – tłumaczką i autorką książek przyrodniczych, kuzyn – muzyk Aleksander Arct redagował popularną serię „Młody Muzyk”, a pod kryptonimem Al-Ar wydał wiele kompozycji i parafraz muzycznych. Prym wiodła Maria Buyno-Arctowa, synowa nestora, żona Zygmunta Arcta, która pod pseudonimami: „Jagmin”, „Ciocia Mania”, „J. Brzostek” pisała artykuły w „Moim Pisemku” i „Naszym Świecie”, a także napisała 67 książek dla dzieci i młodzieży.

Michał Arct zmarł 5 lutego 1916 r. w Warszawie. Miał 66 lat. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w rodzinnym grobowcu, w którym w marcu 1913 r. pogrzebał swoją ukochaną córkę Marię Arct-Golczewską.

Nad grobem wybitnego księgarza, w mowie pogrzebowej, przemawiający w imieniu Związku Księgarzy Polskich, dr Józef Wolff, redaktor „Tygodnika Ilustrowanego” powiedział:

„Nad tą świeżo otwartą mogiłą stoimy z uczuciem wielkiego żalu i świadomością, że oto odszedł od nas nie tylko człowiek zacny, pracowity i szlachetnego serca, lecz że z nami razem położył się do grobu ostatni już może typowy przedstawiciel dawnego księgarstwa polskiego, tego księgarstwa, które wśród najcięższych przeciwieństw torować sobie musiało drogi do pałaców i dworów, do mieszkań miejskich i zagród wiejskich, a zawód księgarza polskiego uważało za posłannictwo, wkładające nań poważne obowiązki, i traktowało go z całą mocą gorącego, powiedziałbym fanatycznego ukochania i bezgraniczną pieczołowitością.

Śp. Michał Arct cały swój długi żywot poświęcił w zupełności obranej przez się od młodu dziedzinie. Rozumiał on doskonale, że ten, co książkę wśród tłumów rozszerza, musi tę książkę ukochać, że tylko wtedy spełnia on godnie swoje posłannictwo, jeśli przez umiłowanie i przemyślenie na wskroś popularyzowanych przez siebie wydawnictw staje się poniekąd współautorem-współtwórcą (…)”.

Literatura:

Arct Z., Gawędy o księgarzach, Ossolineum 1972.

„Tygodnik Ilustrowany”, 1916 nr 9.

https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/michal-arct-18401916/

https://www.polskieradio.pl/7/7101/Artykul/2190273,Michal-Arct-i-synowie