Był wybitnym polskim poetą i dramatopisarzem. Niemcy podczas okupacji hitlerowskiej uznali jego twórczość za niebezpieczną i przeznaczoną do zniszczenia. Nic dziwnego, bo Asnyk w swojej twórczości wyrażał tęsknotę za „siłą ducha” i pragnienie odrodzenia „duszy współczesnej”. Choć jest patronem wielu szkół, ulic i osiedli w Polsce za sprawą swojej spuścizny literackiej, to trzeba pamiętać, że Adam Asnyk był też publicystą, wydawcą i działaczem patriotycznym, członkiem Rządu Narodowego w czasie powstania styczniowego. Kochał podróże i Tatry.
Adam Prot Asnyk (ps. Jan Stożek, El…y) urodził się 11 września 1838 r. w Kaliszu. Adam Asnyk pochodził z rodziny szlacheckiej o tradycjach patriotycznych – jego ojciec brał udział w powstaniu listopadowym. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Realnej w Kaliszu studiował w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie (1856), w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie (1857–59) oraz na uniwersytetach we Wrocławiu (1859–60), gdzie działał w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim, Paryżu (1861) i Heidelbergu (1861–62). Brał udział w ruchu spiskowym; w 1860 r. został aresztowany i uwięziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. W powstaniu styczniowym był członkiem tzw. wrześniowego Rządu Narodowego. W latach 1864–67 przebywał za granicą. W tym czasie rozpoczął swoją twórczość literacką. Jego liryka w tym okresie była wyrazem rozterki duchowej poety, przeżywającego kryzys światopoglądowy, pogłębiony klęską narodową. W 1866 r. uzyskał doktorat z filozofii na uniwersytecie w Heidelbergu. Po powrocie do kraju przebywał we Lwowie, a w 1870 r. zamieszkał w Krakowie. W tym czasie rozpoczął poszukiwanie własnej drogi twórczej. Pisał erotyki, wiersze oparte na motywach ludowych, lirykę refleksyjną. Najpełniejszym wyrazem tej zintelektualizowanej poezji jest cykl 30 sonetów Nad głębiami (1883-94), który przyniósł mu miano „poety-filozofa”.
W 1875 r. Asnyk ożenił się z Zofią Kaczorowską, z którą miał syna Włodzimierza. W styczniu 1882 r. został wydawcą krakowskiego dziennika Reforma, przemianowanego w listopadzie tego roku na Nową Reformę, której redaktorem odpowiedzialnym był od grudnia 1889 r. do stycznia 1895 r. Od 1884 r. był radnym miejskim w Krakowie. W 1889 r. został posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego. W 1890 r. uczestniczył w sprowadzeniu z Paryża prochów Adama Mickiewicza. Był jednym z organizatorów Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie (1882). Kochał Tatry. Był jednym z pierwszych członków Towarzystwa Tatrzańskiego. Wiele podróżował po świecie – podobno tak leczył smutki i melancholię. Zmarł na tyfus 2 sierpnia 1897 r. w Krakowie. Pochowano go na Skałce w Krakowie.
Daremne żale, próżny trud,
Bezsilne złorzeczenia!
Przeżytych kształtów żaden cud
Nie wróci do istnienia.
Do dziś cytowany jest także środkowy fragment tego wiersza:
Trzeba z Żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe:
A nie w uwiędłych laurów liść
Z uporem stroić głowę!
Polecamy:
https://culture.pl/pl/tworca/adam-asnyk
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2579381,Adam-Asnyk-Poeta-spiskowiec-obiezyswiat