Archeologia i las to symbioza. Najczęściej las postrzegany jest przez ludzi jako twór natury, który istnieje od wieków. Sam rośnie, niszczeje, potem odradza się. Ale to właśnie w przestrzeni leśnej od najdawniejszych czasów trwa twórcze współdziałania przyrody i człowieka. Jest w tej przestrzeni, zakreślonej z jednej strony czasem, a z drugiej strony obszarem drzew, stan niszczenia i pożogi, ale jest też stan tworzenia. Las, jak żadne inne dzieło natury, zachował dla współczesnych ludzi obiekty wytworzone przez ich dziadów i pradziadów. Dlatego właśnie las należy traktować jako swoisty twór przyrody chroniący, przechowujący i utrwalający dla nas ślady pobytu i działania naszych przodków.

Często w lasach, skryte dla niewprawnego oka, znajdują się stanowiska archeologiczne – obiekty niepowtarzalne i tajemnicze. Od zawsze związane z przyrodą. Bo to właśnie ona, w postaci lasu, chroni je przed ciekawskimi mającymi złe intencje. Dawni mieszkańcy sprzed setek i tysięcy lat zostawili po sobie liczne ślady pobytu w postaci pozostałości obozowisk, osad, pracowni produkcyjnych, gdzie wytwarzali produkty potrzebne do codziennego życia, relikty grodów, strażnic granicznych, czy szlaków handlowych. Wciąż jest tak wiele do odkrycia. Tym bardziej, że Opolszczyzna położona na pograniczu historycznego Dolnego i Górnego Śląska, była niegdyś obszarem prawie całkowicie porośniętym lasami, poza Płaskowyżem Głubczyckim. Region graniczny wzdłuż Nysy Kłodzkiej określany jest jako obszar tzw. Przesieki Śląskiej. Przesieka to obszar niezasiedlony aż do średniowiecza (XIV w.), trudny do przebycia pas naturalnych lasów (bory) puszczy granicznej, która ciągnęła się od Gór Złotych wzdłuż Nysy Kłodzkiej do Odry i dalej wzdłuż rzeki Stobrawy. Odgrywała ona fundamentalną rolę w obronie terytorium. Osadnictwo pradziejowe oraz wczesnośredniowieczne lokowało się na połaciach terenu „wydartego” puszczy. Osady, grody, pola uprawne i cmentarze otoczone były lasami. Będziemy je sukcesywnie opisywać i odkrywać, a z czasem połączymy w jedyny w swoim rodzaju szlak turystyczny – pierwszy tego typu w województwie opolskim.

Krzysztof Spychała

Fotografie z lotu ptaka – Paweł Uchorczak

Polecamy:

K. Spychała, Archeologiczne dziedzictwo kulturowe w lasach Opolszczyzny. Współpraca urzędu konserwatorskiego w Opolu z leśnikami, [w:] Archeologica Hereditas. Konserwacja zapobiegawcza środowiska. 4. Dziedzictwo kulturowe w lasach, pod red. J. Wysockiego, Warszawa-Zielona Góra 2017, s. 75-92.