Place jako miejsca publiczne, obecne są w miastach od początku ich formowania się. Podlegały one zmianom wraz z rozwojem urbanistycznym miast i razem z nimi na przestrzeni wieków ulegały przeobrażeniom. W projektach urbanistycznych kształtowane były jako obszary wydzielone pod określone funkcje. Mogły mieć one charakter monumentalny bądź kameralny, co zależało od ich lokalizacji, funkcjonalności samego miejsca i roli jaką miały spełniać w tkance miejskiej. W starożytnej Grecji agora stanowiła centrum życia społecznego, wraz z przylegającymi do niej budowlami, spełniała szereg funkcji publicznych, handlowych czy usługowych. W czasach rzymskich główne place miast nosiły miano forum. Kwestie kształtowania przestrzeni publicznej szczegółowo omówił Witruwiusz – architekt rzymski żyjący w I w. p.n.e., w swoim dziele „O architekturze ksiąg dziesięć”. Zalecał w nim m.in. ile placów oraz miejsc użyteczności publicznej należy wyznaczyć, a także, że ilość forów „należy dostosować do liczy mieszkańców (…) by z jednej strony nie było ono za małe dla celów użytkowych, z drugiej zaś aby z powodu zbyt małej liczby ludzi nie wydawało się puste”. Plac wyróżnia się przede wszystkim charakterem urbanistycznym (architektonicznym). Antyczne place rzymskie czy greckie, stawały się reprezentacyjnymi i monumentalnymi elementami przestrzennymi w organizmie miejskim. Podobnie place kształtowane w średniowieczu miały najczęściej zarys prostokąta, niekiedy bardzo wydłużonego, był to rynek – centralny obszar układu miejskiego. Nieregularny kształt posiadały place osad targowych, powstające spontanicznie bądź często adaptowane. W okresie renesansu projekty nowych placów miały charakter kompleksowy. Przyjmowały formę figur bardziej wyszukanych: trójkąta, trapezu, koła, owalu, sześcioboku lub ośmioboku. Uwzględniano ich regularny bądź geometryczny kształt wraz z zabudową obrzeżną, która najlepiej definiowała wnętrze urbanistyczne. Dominantę stanowiła znajdująca się na osi budowla, jak fontanna czy kolumnada.

Obecnie projektowane place służą jako miejsce spotkań mieszańców, w których skupia się ich codzienność. Minimalistyczne założenia projektowe stawiają w głównej mierze na zwiększenie powierzchni funkcjonalnej wraz z akcentami zieleni aranżującej daną przestrzeń. Do dziś, pełnią funkcje, które nadano im już w czasach starożytnych, jak: usługowe, rekreacyjne czy rozrywkowe. Dobrze zaprojektowany plac staje się zatem miejscem, do którego chętnie się przychodzi i w którym każdy dobrze się czuje.

Katarzyna Latocha

Fot. Paweł Uchorczak